Kadınlarda yaygın olarak görülen ve gebe kalmanın önündeki engellerden biri olan Endometriozis, (çikolata kisti) rahim içindeki endometrium denilen dokunun, batın içinde başka dokulara yerleşmesi olarak tanımlanıyor. Bilinenin aksine sadece kadın hastalıkları uzmanının ilgi alanına girmeyen endometriosiz hastalığı için multidisipliner bir tedavi yaklaşımı gerekiyor.
Endometriozis Nedir?
Normalde, kadınlar adet gördüğünde rahim içini döşeyen “endometrium” tabakası vajenden dışarı atılmaktadır. Ama aynı tabaka, tüplerden karın boşluğuna geri dökülebilmektedir. Karın boşluğunda da yumurtalıklara, tüplere, bağırsağa ve idrar torbasına yapışıp, yerleşerek o bölgede iltihabi sürece yol açabilmektedir. Devamında da kanamalar, doku iyileşmeleri ve “fibrozis” olarak adlandırılan yapışıklıklar meydana gelebilmektedir. Doğal süreçte, sağlıklı kadınların bağışıklık sistemi geri akan bu kanı temizlerken, bağışıklık sisteminde problem olanlarda endometriozis ortaya çıkabilmektedir.
Endometriozis (Çikolata Kisti) Belirtileri Nelerdir?
Bu hastalık; bazı kadınlarda hiçbir belirti vermeden, ağrıya yol açmadan ortaya çıkabilmektedir. Ağrı duymayan kadınlar, genellikle gebe kalamama şikayetiyle doktora başvurduğunda ise hastalık ortaya çıkmaktadır. Rutin jinekolojik muayenelerde tespit edilebilen endometriozis;
- Cinsel ilişki ya da adet döneminde şiddetli ağrı
- Karında şişkinlik
- Büyük tuvalete çıkarken zorlanma ile ağrı
- Karnın alt bölgesinde devamlılık arz eden ağrılar en sık hastalığa işaret edebilmektedir.
Endometriosiz Teşhisinde Hangi Yollar İzlenir?
Endometriozis hastalığının teşhisinde hasta öyküsü önemli bir yer tutmaktadır. Bununla birlikte tanı da ultrasonografi ve pelvik MR gibi görüntüleme yöntemlerinden faydalanılmaktadır.
Gebe Kalmayı Engelliyor mu?
Ülkemizdeki tüm üreme çağındaki kadınların yüzde 15-20’sinde endometriozis görülmektedir. Ancak gebe kalma problemi yaşayan kadınlarda bu oran yüzde 25-30’lara kadar çıkabilmektedir.
Endometriozis farklı nedenlerle gebe kalmayı engelleyebilmektedir.
- Endometriozis; üreme organlarında yapışıklıklar oluşturarak, yumurtanın tüplerin içine ulaşmasını engelleyebilmektedir. Bazen de tüplerin ucunu tıkayarak yani ‘tübal tıkanıklığa’ yol açarak gebeliğin önüne geçebilmektedir.
- Endometriozisin, endometrioma, denilen çikolata kisti oluşturma ihtimali de bulunmaktadır. Bu kistler yumurtalıklara yerleşerek, sağlıklı bir yumurtlama olmasını engelleyebildiği gibi rezervini azaltarak, gebelik şansını da düşürebilmektedir.
- Endometriozis odaklarından salgılanan sitokinler ile humoral faktörler ise embriyo gelişimini ve tutunmasını olumsuz etkileyebilmektedir.
Endometriozis Merkezi’nde Kişiye Özel Tedavi
Endometriozis tedavisi, her hastanın durumuna göre değişiklik göstermektedir. Şiddetli ağrı çeken hastalarda, yumurtlamayı baskılamak için ilaç tedavisi ya da cerrahiden faydalanılabilmektedir.
Eğer kişi gebe kalamama şikayeti yaşıyorsa ilk aşamada aşılama ve tüp bebek gibi yardımcı üreme tekniklerinden yararlanılmaktadır. Tüp bebek tedavisi uygulanan hastalar, endometriozisi yenerek gebe kalabilmektedir. Gebelik öncesinde hastalığı tedavi edip, ardından tüp bebek yöntemi uygulamaya gerek görülmemektedir. Yardımcı üreme yöntemlerinden yanıt alınmaması halinde ise cerrahi olarak hastalığın temizlenmesi yoluna gidilmektedir.
Cerrahi yöntemde; laparoskopik cerrahiyle çikolata kistlerinin çıkartılması, yapışıklıkların açılması ve tüplerin normal anatomisine ulaştırılması gündeme gelmektedir. Tedavi sonrası, iki yıllık beklemenin ardından gebelik yüzde 40 oranında artmaktadır. Ancak kişi yine normal yollarla gebe kalamazsa, tüp bebek denenebilmektedir.
