Alzheimerdan korunmak için doğru beslenme, zihinsel ve fiziksel aktivite hayati önem taşıyor. Alzheimer, unutkanlıkla başlayan bir hastalık. Ancak her unutkanlık Alzheimer anlamına gelmiyor. Beyni ne kadar aktif tutarsak Alzheimer riskinden o kadar uzaklaşırız. Erken dönemde sakin, durağan bir yaşam, hastalık tehlikesini arttırır. Zihinsel ve fiziksel egzersiz beyinde yeni devreler oluşturur. Hafızanızı güçlendirmek için koşun, yürüyün, oynayın, bulmaca çözün, televizyon izleyin. Aktivite sayısını çeşitlendirin. Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Türker Şahiner alzheimer hastalığı ve korunma yolları hakkında kapsamlı bilgiler verdi:
İlerleyen yaşla beraber her normal insanın vücut organları, kasları hacimsel olarak küçülür, beyin de hacimsel olarak bu küçülmeden payını alır. Ortalama 75 yıl yaşayan bir kişinin beyin hacmi yüzde 15 ile 20’ye yakın bir küçülme gösterir. Bu durum tıp dilinde beyin atrofisi olarak adlandırılır. Beyinde küçülmenin en önemli bulgusu “yaşa bağlı unutkanlık” olarak tanımlanır. Yaş ilerledikçe insanların bir miktar unutkan olması doğal sayılabilir. Oysa ilerleyen yaşla görülme sıklığı artan Alzheimer hastalığında görülen unutkanlık çok farklıdır.
Hafıza, öğrenilen her aktivitenin önce kayıt sonra uzun süreli bellekten çağrılma sürecini sağlayan beyin yetisidir. Yakın, orta ve uzak bellek diye üç farklı bellek türü tanımlanabilir. Yakın bellek dakikalarla, orta bellek günlerle, uzak bellek ise yıllarla tanımlanabilecek sürelerde saklanabilen bilgilerle açıklanabilir.
Beyinde her bellek türünden sorumlu farklı anatomik alanlar mevcuttur. Özellikle Alzheimer hastalığında ilk olarak yakın bellek tutulur. Bu yüzden hastanın yakınmaları öncelikle yakın bellekle ilgilidir. Beyin dinamik ve değişken bir organdır. Yeni elde edilen bilgiler eski bilgilerle ilişkilendirilerek saklanır. Bu nedenle en eski bilgiler sürekli başka bilgilerle ilişkilendirildiği için kalıcı bir şekilde en eski bellekte yer alırlar.
Yakın bellek ve kayıt merkezi hipokampustur. Sağ ve sol beyin derinliklerinde yer alan bu anatomik yapı tüm kayıt ve yakın bellekten sorumlu işleri üstlenir. Bu yapıların genetik olarak çok gelişmiş kişilerde çok hızlı öğrenme ve yakın bellek kapasitesindeki artış dikkat çekicidir. Alzheimer hastalığında ilk tutulan bu yapı nedeniyle hızla yakın bellek kusurları gelişir ve öğrenme güçleşir.
Stres insan beynini yeni bilgilere kapatan en güçlü uyarandır. Stres anında aktive olan organizmanın korunma dürtüsü ve buna bağlı yükselen adrenalin seviyesi, yeni kayıt sistemlerini adeta bloke eder. Buna en iyi örnek, ani yaşanan korku ya da üzüntülerin detaylarının sonradan hiç hatırlanamamasıdır.
Beyin özellikle hafızayı güçlendirici besinler bakamından kanıtlanmış bir listeye sahip değildir. Dengeli ve Akdeniz tipi bir diyet tüm organlarda olduğu gibi beyin için de yaşamsal önem taşır. Özellikle deniz ve deniz ürünleri ve Omega 3 tipi yağ asitleri içiren diyetler çok iyi kanıtlanmamakla beraber bellek için daha yararlı gibi gözükmektedir.
Alzheimer hastalığının yaşla hiçbir ilgisi yoktur. Yani her yaşlanan bireyde görülecek diye bir kural yok. Ancak çoğu zaman ileri yaşlarda başlar. Ancak genetik olarak yatkın olmayan ve beyin için zarar oluşturabilecek bir çevrede yaşamayan bir bireyin Alzheimer’a yakalanması söz konusu olamaz.
Beyni ne kadar aktif tutarsak Alzheimer riskinden o kadar uzaklaşırız. Her türlü zihinsel ve fiziksel egzersizin beyinde yeni devreler oluşturduğunu biliyoruz. Her yeni devrede belleği güçlendiren bir katkıdır. Kısacası her türlü aktivitenin faydası vardır, aktiviteleri sayıca çeşitlendirmek çok daha yararlıdır. En tehlikelisi ise erken durağan sakin bir yaşama geçmektir.