Bugün, 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü ! Kadınlar gününde tüm kadınlar için İlkleri başarabilmiş kadınlarımızı sizlere sunuyoruz.
En Kutsal Meslek, İlk Kadın Öğretmen
Refet Angın
Eğitici kimliğiyle ön plana çıkan ve Cumhuriyet tarihinin ilk kadın öğretmeni kabul edilen Refet Angın 1915 yılında Çanakkale’de dünyaya geldi. İlk eğitimini okul yerine annesinden alan Angın, Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun kabulüyle normal eğitime devam etti.
Küçük yaşlardan beri öğretmen olma hayali kuran Angın, bu kararını Mustafa Kemal Atatürk ile paylaştı ve Kemal Paşa onu matematik öğretmeni olma hayalinden vazgeçirerek tarih öğretmeni olma yönünde ikna etti. Türkiye’nin dört bir yanında hayalini kurduğu mesleğini icra etti. Ankara Deneme Lisesi kurucu müdiresi ve Milli Eğitim Bakanlığı’nda danışman olarak da görev alan Angın, ömrünün son günü olan 30 Ocak 2010 tarihine kadar eğitim camiasından hiç ayrı kalmadı.
İlk Kadın Bakan “Sağlık Bakanı”
Türkan Akyol
Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kadın bakanı olan Türkan Akyol 1928 yılında dünyaya geldi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olan Akyol, 1971 yılında kurulan partiler üstü Nihat Erim Hükümeti’nde Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanı olarak görev yaptı.
Nihat Erim tarafından parlamento dışından atanan Akyol, Başkanlığın 8. ayında çıkan anlaşmazlıklar nedeniyle 11 bakan ile birlikte görevinden istifa etti. Akademik alanda da çalışmalarını sürdüren Akyol bakanlık görevinden istifa etmesinin ardından Ankara Üniversitesi Rektörlüğü’ne seçildi. 1983 yılında Sosyal Demokrasi Partisi’nin kurucu olarak siyasete atıldı. 7 Eylül 2017 tarihinde vefat etti.
İlk Kadın Mimar
Mualla Eyüboğlu
Cumhuriyet’in kuruluş yıllarının ilginç bir temsilcisidir. Trabzonlu Eyuboğlu ailesinin tek kızları; ressam Bedri Rahmi ile şair Sabahattin Eyuboğlu’nun kız kardeşleridir. Kendisini onlarla tanımlamaktan gocunmaz, ünlü olmamayı önemsemezdi.Oysa Türkiye’nin ilk kadın mimarlarındandır. Güzel Sanatlar Akademisi’ni bitirdikten sonra, ‘Köy Enstitüleri’ denilen eğitim seferberliğine katılmıştır. Bir Anadolu âşığıdır o. Gidilecek yere tren yoksa katır vardır mutlaka. Yün şalvarı ve postallarıyla yirmiden fazla Köy Enstitüsü’nün kuruluşunda çalışır.Zehirli sıtma yüzünden babasının zoruyla İstanbul’a dönünce akademiye asistan girer. Ama sıkılıp kaçar, hafriyat mimarı olarak Efes ve Yazılıkaya kazılarına katılır.
İlk Kadın Büyük Elçi
Filiz Dinçmen
“Kadın katkısı olmazsa ülke kalkınamaz” ifadesiyle Türk siyasal yaşamına damga vuran Filiz Dinçmen, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk kadın büyükelçisidir. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nden mezun olan Dinçmen, adlığı eğitim ardından meslek hayatındaki ciddi ilk adım olarak Dışişleri Bakanlığı BM Dairesi 3. Kâtibi olarak görev aldı.
1965 yılının Ağustos ayında Birleşmiş Milletler New York ofisinde ilk olarak ikinci daha sonra ise birinci sekreter olarak göreve getirilen Dinçmen, 1968-1970 yılları arasında Türkiye Tahran Konsolosluğu’nda görev aldı. 1982 yılında Türkiye Cumhuriyeti adına bir ilki gerçekleştirerek ilk kadın büyükelçi olma unvanıyla Hollanda Lahey Büyükelçisi oldu. İlkleri bunlarla son bulmayan Dinçmen, 1988 yılında bakanlığın ilk kadın müsteşar yardımcısı ve 1991 yılında bakanlık sözcüsü oldu.
İlk Kadın Tıp Doktoru
Safiye Ali
Cumhuriyet döneminin ilk kadın tıp doktoru olan Safiye Ali aynı zamanda bu alanda eğitim veren ilk kadın eğitimci olarak da bilinmektedir. 1891 yılında İstanbul’da dünyaya gelen Ali, Amerikan Kız Koleji başta olmak üzere iyi okullardan eğitim aldı. Doktor olma arzusu da Balkan Savaşı sırasında cepheden gelen çok sayıda yaralıyı görmesi sonucu doğdu. Dönem itibariyle bir kadının doktor olması mümkün değilken o bütün zorlukları aşıp tabuları yıkmak için önemli adımlar attı. Tıp eğitimi almak için Almanya’ya giden Ali, burada kadın ve çocuk hastalıkları üzerine eğitim gördü. Eğitimini tamamlar tamamlamaz da memleketine koşarak İstanbul’da mesleğini icra etmeye başladı.
İlk Kadın Savaş Pilotu
Sabiha Gökçen
Türk Hava Kuvvetleri’nin ve dünyanın ilk kadın pilotu olarak adını tarihe kazıyan Sabiha Gökçen aynı zamanda Atatürk’ün manevi kızıdır. 1959 yılında ABD’ye giderek Türk toplumunu ve Türk kadınını tanıttı. 1996 yılında kariyerinin bu en büyük ödülünü, Amerikan Hava Kurmay Koleji’nin mezuniyet töreninde düzenlenen Kartallar Toplantısı’nda Macwell Hava Üssü’nde aldı ve dünya tarihine adını yazdıran 20 havacıdan biri seçildi. Bu ödülü alan ilk ve tek kadın olma unvanına sahip oldu. 1. Tayyare Alayı’nda görev yaptığı sırada birçok askeri harekâta katıldı.
İlk Kadın Partisinin Kurucusu
Nezihe Muhiddin
Cumhuriyet sonrası kadın hareketinin öncü isimlerinden Nezihe Muhiddin ilk kadın partisi olan “Kadınlar Halk Fırkası”nı kurarak kadın hakları mücadelesinin sembol ismi haline geldi. 1889 yılında İstanbul’da dünyaya gözlerini açtı. Eğitimli bir aileye sahip olan ve bu doğrultuda Farsça, Fransızca, Almanca ve Arapça gibi önemli dilleri öğrenen Muhiddin, aldığı bu iyi eğitimle bilinçsel altyapısını güçlendirdi. Öğretmenlik mesleğinin yanında çeşitli yayınlarda yazı kaleme alan Muhiddin’i bugüne asıl taşıyan ve farklı çevrelerce tartışılır hale getiren konu onun tavizsiz kadın hakları savunuculuğuydu.
İlk Kadın Avukat
Süreyya Aydoğdu
Hukuk Fakültesi’ne başvuran ilk kız öğrenci olarak fakültenin kız öğrencilere açılmasında öncü rol oynadı. Beraberinde iki kız arkadaşını da (Melda ve Bedia Hanımlar) okula getirip Fakültenin kız öğrencilere açılmasını sağladı. 1925’te fakülteden mezun olduktan sonra Ankara’da Şurayı Devlet Tanzimat Dairesi’nde çalıştı. 5 Aralık 1927’de Ankara Barosu’na kaydoldu. 1928’de serbest avukatlık ruhsatını alarak, “Türkiye’nin ilk kadın avukatı” ünvanının sahibi oldu ve hayatı boyunca avukatlık mesleğini sürdürdü.
İlk Kadın Savaş Muhabiri
Semiha Es
1912 doğumlu Es, çocukluğundan beri fotoğrafa meraklıydı. Gazeteci Hikmet Feridun Es’le evlenmesinin ardından beraber seyahat etmeye,haber yapmaya başladılar. Biri yazıyor, diğeri fotoğraf çekiyordu. Semiha Es’in kadrajına Hollywood ünlüleri de girdi, Afrika kabileleri de… En unutulmaz karelerini savaş alanlarından geçti. “Ben korku nedir bilmedim ama savaş çok korkunç” diyen Es, hayatının sonuna kadar etrafına araştırarak bakmayı sürdürdü. Son yıllarında yatağını pencere önüne kurdurması şüphesiz bundan.
İlk Kadın Arkeolog
Jale İnan
Uzun yıllar devam eden programlı kazılarla Perge ve Side antik kentlerinin gün ışığına çıkarılmasına emek vermiş; çıkarılan eserlerin sergilenmesi içinAntalya ve Side müzelerinin kurulmasını sağlamıştır. Programlı kazıların dışında tarihi eser kaçakçılığına karşı çeşitli kurtarma kazıları gerçekleştirmiştir. Türkiye’nin ilk arkeologlarından Aziz Ogan’ın kızı, zamanın önde gelen bilim insanlarından Mustafa İnan’ın eşidir.
İlk Kadın Jet Pilot
Leman Altınçekiç
Liseyi bitirdiği yıl Türkkuşu İnönü Tesisleri’nde planör eğitimi aldı. Hemen ardından Türkkuşu Motorlu Okulu’na öğretmen adayı olarak katıldı. 1954 yılında Silahlı Kuvvetler’e kadınların da alınmasıyla ilgili karar çıkınca İzmir Hava Harp Okulu’na başvurdu ve Ekim 1955’te burada eğitime başladı. Pervaneli uçaklarla eğitimini tamamlayarak 30 Ağustos 1957’de mezun oldu. Daha hızlı ve daha yüksekten uçmak arzusuyla jet pilotu eğitimi almak istedi. Ağustos 1958’de Eskişehir’deki jet eğitim filosuna katıldı ve kısa sürede eğitimini başarıyla tamamladı. Nato kuvvetlerinin de ilk ve uzun zaman boyunca tek kadın jet pilotu olmuştur.
İlk Kadın Televizyon Spikeri
Nuran Devres
TED Ankara Koleji’nin ardından Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi İngiliz Filolojisi bölümünde eğitim aldı. Üniversite eğitimi sırasında TRT’nin spikerlik sınavını kazandı. 31 Ocak 1968’de, TRT’nin Ankara’daki deneme mahiyetindeki ilk televizyon yayınının spikerliğini gerçekleştirilmiştir.
İlk Ve Tek Kadın Başbakan
Tansu Çiller
Tansu Penbe Çiller: Türk ekonomist, akademisyen, siyasetçi ve 22. Türkiye Başbakanı. Başbakanlık görevini 1993–1996 yılları arasında sürdürmüş olan Çiller, Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki ilk ve tek kadın başbakandır. 1993–2002 yılları arasında Doğru Yol Partisi genel başkanlık görevini sürdürmüştür.
