Aşık Veysel’in Hayatı
Aşık Veysel Şatıroğlu, 1894 yılında Sivas’ın Şarkışla ilçesine bağlı Sivrialan köyünde dünyaya geldi. Annesi Gülizar, babası “Karaca” lakaplı Ahmet adında bir çiftçiydi. Veysel’in iki kız kardeşi, yörede yaygınlaşan çiçek hastalığına yakalanarak yaşamlarını yitirdi. Ardından Veysel de yedi yaşında aynı hastalıktan dolayı iki gözünü de kaybetti. Kendi anlatımına göre:
“Çiçeğe yatmadan evvel anam güzel bir entari dikmişti. Onu giyerek beni çok seven Muhsine kadına göstermeye gitmiştim. Beni sevdi. O gün çamurlu bir gündü, eve dönerken ayağım kaydı ve düştüm. Bir daha kalkamadım. Çiçeğe yakalanmıştım… Çiçek zorlu geldi. Sol gözümde çiçek beyi çıktı. Sağ gözüme de, solun zorundan olacak, perde indi. O gün bugündür dünya başıma zindan.”
Babasının, Âşık Veysel’e oyalanması için aldığı bağlamayla önce başka ozanların türkülerini çalmaya başladı. 1930 yılında Sivas Maarif Müdürü olarak görev yapan Ahmet Kutsi Tecer ile Kutsi Bey tarafından düzenlenen bir şairler gecesinde tanıştı. Kutsi Bey tarafından verilen destek ile birçok ili dolaşmaya başladı.
Âşık geleneğinin son büyük temsilcilerinden olan Âşık Veysel, bir dönem yurdu dolaşarak Köy Enstitüleri’nde saz hocalığı yaptı. 1965 yılında özel kanunla maaş bağlandı. 1970’li yıllarda Selda Bağcan, Gülden Karaböcek, Hümeyra, Fikret Kızılok, Esin Afşar gibi bazı müzisyenler Âşık Veysel’in deyişlerini düzenleyerek yaygınlaşmasını sağladı. Şarkışla’da her yıl adına şenlikler yapılır.
Eserlerinde Türkçesi yalındır. Dili ustalıkla kullanır. Yaşama sevinciyle hüzün, iyimserlikle umutsuzluk şiirlerinde iç içeydi. Doğa, toplumsal olaylar, din ve siyasete ince eleştiriler yönelttiği şiirleri de vardır. Şiirleri, Deyişler (1944), Sazımdan Sesler (1950), Dostlar Beni Hatırlasın (1970) isimli kitaplarında toplandı.1973 yılında akciğer kanseri sonucunda vefat etti. Ölümünden sonra Bütün Şiirleri(1984) adıyla eserleri tekrar yayınlandı.
Aşık Veysel’in Eserleri
- Anlatamam derdimi
- Dostlar beni hatırlasın
- Dün gece yar eşiğinde
- Dünya’ya gelmemde maksat
- Esti bahar yeli
- Gel ey âşık
- Gonca gülün kokusuna
- Gönül sana nasihatim
- Gözyaşı armağan
- Güzelliğin on para etmez
- Kahpe felek
- Kara toprak
Aşık Veysel’in Akıllara Kazınan Hikayesini Torunu Anlatıyor
Aşık Veysel’in torunu iş kadını Çiğdem Özer, üç yıl önce bir röportajda dedesinin ilk evlililiğiyle ilgili pek bilinmeyen bir olayı böyle anlatmıştı: “Köyün en güzel kızıyla evlendirilmiş dedem… Yol arkadaşlıkları aileleri tarafından tayin edilmiş iki insan. Hayat sürprizlerle dolu, gel zaman git zaman evdeki hizmetli Hüseyin’e kayıyor gönlü güzeller güzeli Esma’nın. Aşk bu, insanın gözünü karartır. Aşıklar bir gün kaçmaya karar veriyor ve Esma çocuğunu ve dedemi bırakıp kaçıyor. Ama Veysel de aşık ve kaçacakları gece görmeyen gözlerine rağmen her şeyi hissediyor. Neyse, bizim kaçaklar Samsun’a vardıklarında Bafra civarında soluklanmak için bir çeşmenin başında duruyorlar. Bitkinler, açlar, ceplerinde bir kuruş para yok. Esma çoraplarını çıkarıyor ve bir bakıyor ki içinde bir tomar para…
Evet yaban ellerde kurda kuşa yem olmasınlar diye… İşte bazılarımızın gönlü zengin… Hikaye burada bitmiyor aslında. Hüseyin’le Esma günün birinde perişan vaziyette köye dönüyor. Bu arada dedem ve Esma annenin çocuğu da ölüyor. Dedem o zaman çok meşhur, ‘Esma’ların bir ihtiyaçları var mı?’ diye sorduruyormuş devamlı akrabalarına. O kadar içi acımış ki, bir şiir yazmış ‘Zalim, kafir, yetim koydun kuzumu/ Çocuğunu geride bırakıyor, zalim kafiri Hüseyin’ diye. Dedem ölüm döşeğindeyken helallik almak için kapıya kadar geliyor Esma anne, ama “İçeri girmeye yüzüm yok” deyip vazgeçiyor. Bir dostu dedemi Zara’ya davet etmiş. Orada üç ay kalmış Veysel… Yalıncak Baba Tekkesi’ne uğramış. Anneannem de orada yaşayan bir ailenin kızı…
Gülizar anne rüyasında dedemle evlendiğini görüyor ve bunu babasıyla paylaşıyor, babası da ‘Bu adam senin kısmetin kızım’ diyor ve evleniyorlar.”
