Gümüşhane’deki Santa Harabeleri 17. yüzyıl Rum mimarisine özgü eserleri barındırıyor. Bozulmamış yapısıyla dikkat çeken bölgenin daha fazla turist ağırlayabilmesi için çalışmalar yapılacak.
Santa Harabeleri, Doğu Karadeniz’deki Rum-Pontus Devleti’nin en önemli kültürel miraslarındandır. Rumların, 1923 yılında göç etmesi ve 1950 yılından sonra ise yöre halkının başka illere göç edip burayı terk etmesiyle sessizliğe gömülmüştür.
Gümüşhane’nin merkezine 72 kilometre uzaklıkta olan Dumanlı köyü sınırları içinde yer alan Santa Harabeleri, içerisinde Rum sivil mimarisine özgü eserlerini barındırıyor.
Fatih Sultan Mehmet Dönemi’nde 1461-1476 yılları arasında Santa bölgesi, tüm Trabzon ve Doğu Karadeniz bölgesiyle beraber fethedilmiş. Osmanlı topraklarına dahil edilen Santa Harabeleri, Santa Yanbolu Deresinin doğduğu vadilerle birbirinden ayrılarak 3 ayrı yamaç üzerine kurulmuştur
Santa Bölgesi dini, ticari ve kültürel önem taşır. Rumların yaşadığı zamanlarda Santa bölgesinin Rum çetecilerinin sığınağı olarak kullanıldığı bilinmektedir. Santa bölgesinin o zamanlar 9 ayrı mahalleden oluştuğu söylenmektedir.
Santa Harabelerinin, Rumlar tarafından 17. yüzyılda kurulduğu bilinmektedir. Her mahallede tek katlı konutlar, bir kilise ve sokak çeşmesiyle Santa, görenleri kendine hayran bırakıyor. Santa harabeleri, birbirini kuş bakışı olarak çok net gören 3 ayrı yamaç üzerine kurulmuştur. Santa Harabelerinde, 18. yüzyılın sonlarında inşa edilen resmi binalarda bulunur.
Rumlar, Santa Harabelerini gizli cennet olarak nitelendirirler. Santa Harabeleri, tarihi ve doğal güzellikleriyle ziyaretçilerini beklemektedir.