Normal şartlarda K vitamini eksikliği kolaylıkla ortaya çıkmaz. Ancak yeni doğanların kafatası kanamalarından korunabilmeleri adına K vitamini almaları gerekebilir. Aynı zamanda kısa barsak sendromu, ülseratif kolit, çölyak rahatsızlığı, kistik fibrozis gibi malapsorpsiyon problemi bulunanlar da K vitamin eksikliği ile karşı karşıya kalabilir. Hastalar, doktor reçetesi üzerine K vitamin takviyeleri kullanabilirler.
K Vitamini Eksikliği Nedir? Neden Olur?
K vitamin eksikliğine yol açabilen risk faktörlerini aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:
- Düzenli varfarin gibi kan inceltici ilaç kullanımı
- Düzenli antibiyotik ya da antikoagülan kullanımı
- Yağ emilim bozukluğu (vücudun yağları düzenli bir şekilde emmemesine yol açan bir rahatsızlık)
- K vitamini açısından eksik bir diyet ile beslenme
- Malabsorpsiyon sendromu
Malabsorpsiyon Sendromu
Kumarin antikoagülanları, kan pıhtılaşmasında görev alan proteinlerin üretimine engel olurlar. Bazı antibiyotikler, vücudun daha az miktarda K vitamini üretmesine ya da K vitamininin etkisini gösterememesine yol açarlar. Yağ malabsorpsiyon sendromu denilen bu durum; çölyak, kistik fibroz, bağırsak, karaciğer, böbrek rahatsızlıkları bulunan kişilerde ya da bağırsakların bir kısmı alınan hastalarda daha çok görülür.
Yenidoğan Bebeklerde K Vitamini Eksikliği
Anne plasentasından bebeğe yeterli K vitamini iletilemediğinde, anne sütünde K vitamini çok az olduğunda; yeni doğan bebeklerde K vitamin eksikliği görülebilir. Aynı zamanda yeni doğan bebeklerin karaciğerleri de vitaminleri verimli bir şekilde kullanamaz. Doğum sonrası ilk 2-3 gün vücutları K vitamini üretemez. Bu durumda bebeğe dışarıdan K vitamini verilmesi zorunlu olabilir.
K Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
K vitamini eksikliğinin tipik belirtisi, aşırı kanamadır. Bu kanama, yarada ya da kesilmiş bölgede olabileceği gibi yaralanmış alan dışında da olabilir. Kanamalar, aşağıdaki şekillerde görülebilir:
- Tırnakların iç kısmında beliren kan pıhtıları,
- Kolayca çürüyen yaralar
- Vücudun içindeki mukoza zarlarında görülebilen kanama,
- Yeni doğanlarda göbek kordonunun çıkarıldığı bölgede kanama,
- Bebekte sünnet edilmişse penis bölgesinde kanama,
- Yeni doğanda hayati tehdit edebilen beyin kanaması,
- Yeni doğan bebeklerde cilt, burun, mide-bağırsak ve diğer kanamalar
K Vitamini Eksikliğinin Neden Olduğu Hastalıklar
- Diş eti kanaması, burun kanaması, idrarda ve dışkıda kan vb.
- Kolay yaralanma, yara ve kesiklerin daha çok kanaması
- Kadınlarda adet kanamasında artış
- Kemik yoğunluğunda azalma ve kemik kaybı
- Böbrek taşı, Kemik erimesi
- Kalp ve damar rahatsızlıkları
K Vitamini Testi
K vitamini eksikliğinin teşhisi amacıyla doktorunuz, size antibiyotik veya kan sulandırıcı ilaç kullanıp kullanmadığınızı sorabilir. Yağ emilim sorununuz bulunup bulunmadığını öğrenmeye çalışabilir. Kan pıhtılaşmasının ne kadar sürdüğünü tespit eden protrombin zamanı (PT) isimli teste sizi tabi tutabilir.
Kan pıhtılaşması, genelde 11 ila 13,5 saniye arasında sürer. Bu süreden daha uzun sürmesi, K vitamin eksikliğiniz olduğu anlamına gelebilir. INR ile kan pıhtılaşma sonuçlarınız değerlendirilir. INR, dünya genelinde farklı laboratuvar sonuçlarını karşılaştıran bir ölçeğe sahiptir. Normal INR, 0,9 ile 1,1 arasında olmalıdır. Kan inceltici ilaçlar kullananlarda bu değerler, daha yüksek çıkabilir.
K Vitamini Eksikliği Tedavisi
K vitamini eksikliği tedavisinde genelde ‘fitonadion’ isimli ilaç reçete edilir. Bu ilaç, oral yolla alınabileceği gibi deri altına da enjekte edilebilir. Yetişkinlerde dozaj, 1-25 mg arasında değişiklik gösterebilir. Antikoagülan alan kişilerin daha düşük dozlarda fitonadion kullanmaları gerekir. Bu durumda günlük doz miktarı maksimum 10 mg olabilir. Vitamin takviyelerinin yanı sıra K vitamini açısından zengin bir diyet ile beslenme de önerilebilir.
Yetişkinlerde K vitamin eksikliğinin zamanında tedavi edilmemesi aşırı kanamaya yol açarak, tehlikeli olabilir. Yeni doğan bebeklerde intakraniyal kanamanın uzun süre tedavi edilmemesi beyin ölümüne ya da beyin hasarına neden olabilir.
K Vitamini Yüksekliği Nedir?
K vitamini için tolere edilebilen herhangi bir üst sınır saptanmamasına rağmen nadir de olsa toksisite görülebilir. K vitamini yüksekliği, genelde düzenli K vitamin takviyesi kullanımı sonrasında görülür. Ufak bir olasılık da olsa K vitamini içeren besinlerin aşırı tüketimi sonrasında da ortaya çıkabilir.
K vitamini Yüksekliğinin Zararları
K vitamini yüksekliği sonrasında nadir de olsa kanda aşırı pıhtılaşma görülebilir. Bu aşırı pıhtılaşma, damar tıkanıklıklarını beraberinde getirebilir.
