Uzmanların dost bakteriler olarak nitelediği probiyotikler, bağırsak duvarını kaplayarak koruyucu bir tabaka oluşturur ve çeşitli sağlık problemlerine neden olan düşman bakterilere karşı doğal biyolojik barajlar inşa eder. Peki, Probiyotik Nedir? Faydaları Nelerdir?
Probiyotikler insanlarda çeşitli organların mikrobiyotasını oluşturan bakterilerdir.
Bağırsak mikrobiyotasının dengesi etkilendiğinde probiyotiklerin kullanılması oldukça önemlidir. Probiyotikler, insan vücudunun savunma mekanizmasını aşarak bağırsağa ulaşabilmelidir. Burada bağırsak duvarına bağlanırlar, zararlı mikroorganizmalarla savaşarak mikrobiyota dengesinin geri kazanılmasına yardımcı olurlar.
Probiyotik Nedir?
Probiyotik, insanlar için iyi olan özellikle de sindirim sistemimiz için önemli olan canlı bakteriler ve mayalardır. İnsanoğlu bunları genellikle, hastalığa neden olan mikroplar olarak düşünür. Ancak vücudumuz hem faydalı hem de zararlı olan bakterilerle doludur. Bu bakteriler arasında probiyotikler genellikle, “iyi” veya “yararlı” bakteriler olarak adlandırılırlar, çünkü bağırsaklarımızın sağlıklı kalmasına yardımcı olurlar.
Probiyotikleri, supplement piyasasında probiyotik kapsül, probiyotik tablet ve probiyotik şase şeklinde bulabilirsiniz, doğal olarak probiyotik içeren besinler arasında ise yoğurt, kefir vb. gibi bazı süt ürünleri yer almaktadır. Bu seçenekler arasında sizin seçiminiz probiyotik takviyesi yönünde olacak ise, tercihinizi kulandığınız takviyenin formu mide asidi tarafından heba edilemeyecek ve direkt olarak ilgili bölüme ulaşabilecek yapıda olan bağırsakta çözünen probiyotik ibareli probiyotik içeren ilaçlar yönünde kullanın. Doktorlar genellikle sindirim problemlerine yardımcı olmaları için probiyotik tüketimini önermektedirler.
Probiyotik Çeşitleri
Birçok bakteri türü probiyotik olarak sınıflandırılmıştır. Hepsinin farklı yararları var, ama çoğu iki gruptan geliyor. Bu nedenle size en iyi şekilde yardımcı olabilecek probiyotik çeşidinin hangisi olduğunu öğrenmek adına doktorunuza danışmanız sizin için daha faydalı olacaktır.
Lactobacillus: Bu en yaygın probiyotik olabilir. Yoğurt ve diğer fermente gıdalarda bulacağınız bir türdür. Farklı suşlar ishal halinin iyileşmesine ve sütün içindeki şeker olan laktozu sindiremeyen kişilere sindirim evresinde yardımcı olabilir.
Bifidobacterium: Bazı süt ürünlerinde bulabilirsiniz. İrritabl bağırsak sendromu (IBS) ve diğer bazı rahatsızlıkların semptomlarını hafifletebilir.
Saccharomyces boulardii: Probiyotikler suşları arasında yer alan bir probiyotik maya bileşenidır. İshal ve diğer sindirim problemleriyle savaşmaya yardımcı olur.
Probiyotik Faydaları Nelerdir?
1. Probiyotikler Sindirim Sisteminizdeki Dost Bakterileri Dengelemeye Yardımcı Olur
Probiyotikler, “iyi” bakterileri içermektedir. Bunlar tüketildiğinde, sağlığa faydası olabilecek canlı mikroorganizmalardır. Bu yararların; probiyotiklerin sahip olduğu, bağırsak bakterilerinin doğal dengesini geri kazandırma yeteneğinden kaynaklandığı düşünülmektedir.
Bir dengesizlik, çok fazla kötü bakteri olduğu ve yeterince iyi bakteri olmadığı anlamına gelmektedir ve bu durum hastalık, antibiyotik gibi ilaçlar, zayıf beslenme ve daha birçok sebeple gerçekleşebilir. Bunun sonucunda sindirim sorunları, alerji, zihinsel sağlık sorunları, obezite ve daha fazlası oluşabilir. Probiyotikler genellikle fermente gıdalarda bulunur veya takviye olarak da alınabilir. Dahası probiyotik kullanımı, çoğu insan için güvenli görünmektedir.
2. Probiyotikler İshalin Önlenmesi ve Tedavisine Yardımcı Olabilir
Probiyotikler, ishali önleme veya şiddetini azaltma yetenekleriyle bilinmektedir. İshal, genel olarak antibiyotik almanın yaygın bir yan etkisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Antibiyotiklerin bağırsaktaki iyi ve kötü bakterilerin dengesini olumsuz yönde etkilemesi nedeniyle meydana gelir. Bazı çalışmalar probiyotik kullanımının, antibiyotik kaynaklı ishal oluşumunun azaltılmasıyla ilişkili olduğunu öne sürmektedir. Bir çalışmada araştırmacılar; probiyotik almanın, antibiyotikle kaynaklı ishali %42 azalttığını bulmuşlardır.
Probiyotikler ayrıca, antibiyotiklerle alakalı olmayan diğer ishal türleri için de yardımcı olabilir. 35 çalışmanın geniş bir incelemesi; belirli probiyotik türlerinin bulaşıcı ishal süresini ortalama 25 saat azaltabildiğini bulmuştur. Buna ek olarak probiyotiklerin, çokça seyahat eden kişilerin ishal riskini %8 oranında azalttığı keşfedilmiştir. Ayrıca, diğer nedenlerden kaynaklı ishal riskini çocuklarda %57, yetişkinlerde ise %26 oranında azaltmıştır. Etkinliği, alınan probiyotik türüne ve dozuna bağlı olarak değişmektedir. Lactobacillus rhamnosus, Lactobacillus casei ve maya Saccharomyces boulardii gibi suşlar, azalan ishal riski ile en yaygın olarak ilişkilendirilen türlerdir.
3. Probiyotik Takviyeler Bazı Zihinsel Sağlık Bozukluklarını İyileştirir
Artan sayıda çalışma bağırsak sağlığını ruh ve akıl sağlığına bağlamaktadır. Hem hayvanlar hem de insanlar üzerinde yapılan çalışmalar; probiyotik takviyelerinin, bazı zihinsel sağlık bozukluklarını iyileştirebileceğini keşfetmektedir. 1-2 ay boyunca Bifidobacterium ve Lactobacillus mikroorganizmalarıyla takviye edilen 15 insan çalışmasının gözden geçirilmesi; kaygı, depresyon, otizm, obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) ve hafızayı iyileştirebilmede bu suşların etkili olduğu bulunmuştur.
Yapılan bir çalışmada; 6 hafta boyunca 70 kimya işçisi takip edilmiştir. Günde 100 gram probiyotik yoğurt tüketen veya günlük bir probiyotik kapsül alan kişiler genel sağlık, depresyon, kaygı ve stres gibi sorunlarda olumlu gelişmeler deneyimlemiştir. Depresyonlu 40 hastanın çalışmasında da benzer faydalar görülmüştür. 8 hafta boyunca probiyotik takviyeleri alan kişilerin probiyotik almayan kişilere kıyasla, depresyon seviyelerinin düştüğü, C-reaktif protein (iltihaplanma belirteci) ve insülin gibi hormonların seviyelerinin azaldığı görülmüştür.
4. Bazı Probiyotik Suşları Kalbinizi Sağlıklı Tutmaya Yardımcı Olabilir
Probiyotikler, LDL (“kötü”) kolesterolü ve kan basıncını düşürerek kalbinizin sağlıklı kalmasına yardımcı olabilir. Bazı laktik asit üreten bakteriler, bağırsaktaki safrayı parçalayarak kolesterolü azaltabilir. Doğal olarak ve çoğunlukla kolesterolden oluşan bir sıvı olan “safra”, sindirime yardımcı olur. Probiyotikler safrayı parçalayarak, kana kolestrol olarak girebileceği yer olan bağırsakta, tekrardan emilmesini engelleyebilir.
5 çalışmanın gözden geçirilmesinde; 2-8 hafta boyunca probiyotik yoğurt yemenin, toplam kolesterolü %4 ve LDL kolesterolü %5 azalttığı bulunmuştur. Probiyotik tüketmek ayrıca, kan basıncını düşürebilir. 9 çalışmanın gözden geçirilmesinde; probiyotik takviyelerin, kan basıncını ılımlı şekilde düşürdüğü bulunmuştur. Kan basıncı ile ilgili herhangi bir yarar elde etmek için takviye kullanımının, 8 haftalık bir süreyi ve günlük 10 milyon koloni oluşturan birimi (CFU) aşması gerekiyordu.
5. Probiyotikler Belirli Alerjilerin ve Egzamanın Şiddetini Azaltabilir
Bazı probiyotik suşları, çocuklarda ve bebeklerde egzama şiddetini azaltabilir. Bir çalışmada; probiyotik takviyeli sütle beslenen bebeklerin egzama belirtilerinde, probiyotiksiz sütle beslenen bebeklerle karşılaştırıldığında iyileşme tespit edilmiştir.
Bir başka çalışmada ise, hamilelik sırasında probiyotik alan kadınların çocukları izlenmiştir. Bu çocuklar yaşamın ilk iki yılında, %83 daha düşük egzama riski taşıyorlardı. Bununla birlikte, probiyotikler ile azalan egzama şiddeti arasındaki bağlantı hala zayıf ve daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.
Bazı probiyotikler ayrıca süt veya süt alerjisi olan kişilerde iltihaplı tepkileri azaltabilir. Ancak, bu durum hakkında kanıtlar zayıftır ve daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
6. Probiyotikler Belirli Sindirim Bozukluklarının Belirtilerini Azaltmaya Yardımcı Olabilir
Bifidobacterium ve Lactobacillus suşlarından belirli probiyotik türleri, hafif ülseratif koliti olan kişilerde semptomları iyileştirmiştir. Şaşırtıcı bir şekilde bir çalışmada; Escherichia coli Nissle probiyotik türü takviye edilen ülseratif kolitli kişilerde bu türün, remisyonun korunmasında ilaçlar kadar etkili olduğu bulunmuştur.
Bununla birlikte, probiyotiklerin Crohn hastalığının belirtileri üzerinde çok az etkisi olduğu görülmektedir. Yine de probiyotikler, diğer bağırsak bozukluklarına fayda sağlayabilir. Yapılan ilk araştırmalar; probiyotiklerin, irritabl barsak sendromu (IBS) belirtilerine yardımcı olabileceklerini öne sürmektedir.
7. Probiyotikler Bağışıklık Sisteminizi Güçlendirmeye Yardımcı Olabilir
Probiyotikler bağışıklık sisteminizi güçlendirmeye yardımcı olabilir ve zararlı bağırsak bakterilerinin gelişimini engelleyebilir. Ayrıca bazı probiyotiklerin, vücutta doğal antikorların üretimini arttırdığı gösterilmiştir. Ayrıca IgA üreten hücreler, T lenfositleri ve doğal öldürücü hücreler gibi immün hücreleri de artırabilirler.
Büyük bir derleme; probiyotik almanın solunum yolu enfeksiyonu olasılığını ve süresini azalttığını bulmuştur. Ancak, bu derlemedeki kanıtların kalitesi oldukça düşüktür. 570’den fazla çocuğu içeren bir başka çalışma; Lactobacillus GG kullanmanın, solunum yolu enfeksiyonlarının sıklığını ve şiddetini %17 oranında azalttığını bulmuştur. “Probiyotik Lactobacillus crispatus” un ayrıca, kadınlarda idrar yolu enfeksiyonları riskini %50 oranında azalttığı gösterilmiştir.
