36 senelik yaşamında edebiyatımıza önemli eserler kazandırmış olan, şiirin büyük ustası, Garip akımın öncü kalemi Orhan Veli Kanık kimdir? Hayatı ve eserleriyle Orhan Veli Kanık…
Orhan Veli Kanık Hayatı
Orhan Veli Kanık, 13 Nisan 1914 yılında İstanbul’da doğmuştur. Asıl adı Ahmet Orhan’dır. Mızıka-yı Hümayun’da klarnet ustası olan babası Mehmet Veli ve annesi Fatma Nigar Hanım’ın 3 çocuğundan en büyük olanıdır. Eğitimi Galatasaray Lisesinde başladı. 1921 senesinden ilköğretim dördüncü sınıfa kadar Galatasaray Lisesinde eğitim gördü. Babasının işi dolayısıyla 1925 yılında Ankara’ya taşındı ve ilkokulu burada bitirdi. Orhan Veli ortaöğretimi Ankara Erkek Lisesinde yatılı olarak okudu. Orhan Veli’yi ilk keşfeden kişi ise ilkokul öğretmeni oldu ve onu yazmaya teşvik etti. Orhan Veli’nin “Çocuk Dünyası” çocukluk yıllarında kaleme aldığı ilk öyküsüdür.
Orhan Veli lise yıllarında ortak düşünce ve edebiyat zevkine sahip olduğu Melih Cevdet Anday ve Oktay Rıfat Horozcu ile arkadaş oldu. Üç arkadaş Ankara Lisesinin yardımlarıyla Sesimiz adını verdikleri bir dergi çıkarmışlardır. Çıkardıkları dergilere başta Ahmet Hamdi Tanpınar olmak üzere destek veren bir çok insan olmuştur.
Orhan Veli Kanık, İstanbul Üniversitesi Felsefe bölümünü kazandı ve okumaya başladı. 1933 senesinde üniversite talebe cemiyeti başkanı olarak seçildi. Üniversiteyi yarıda bıraktı ve bir süre PTT Genel Müdürlüğünde memur olarak çalıştı.
“Varlık”
Mehmet Ali Sel takma adını kullanan Orhan Veli’nin , aşk, özlem ve çocukluk anıları konulu şiirleri “Varlık” adlı dergide yayımlanmıştır. Orhan Veli, 1936 – 1942 yılları arasında zamanın en popüler dergilerinde şiir ve düz yazılarını kaleme almıştır.
Garip adlı şiir kitabı çıkaran Melih Cevdet, Oktay Rıfat ve Orhan Veli bu kitapla birlikte “Garipçilik” adı verilen yeni bir akım çıkardılar. Halk diliyle ve gündelik olaylarla da yazılar ve şiirler yazılabileceğini gözler önüne sermiş oldular. Şiirde kalıplaşmış öğeleri reddedip toplumun sadece bir kesimine değil çoğunluğuna seslenilmesi gerektiğini savunmuştur.
1945 senesinde askerden dönüp Milli Eğitim Bakanlığı Tercüme Bürosu’nda tercümanlık yapmış fakat kısa süre sonra istifa etmiştir. Orhan Veli çeşitli gazetelerde yazı yazmaya devam etmiştir.
Orhan Veli Kanık 10 Kasım 1950 senesinde Ankara’da onarım için kazılmış bir çukura düşerek ayağını incitmiştir. Ardından İstanbul’a bir arkadaşını ziyarete giden Kanık fenalaşarak kaldırıldığı hastanede 14 Kasım 1950 yılında hayatını kaybetmiştir. Orhan Veli Kanık’ın cenazesi, Rumelihisarı‘nda bulunan Aşiyan Mezarlığı’nda toprağa verildi.
Orhan Veli Kanık’ın Eserleri
Şiir kitapları
- Garip (1941, Resimli Ay Matbaası)
- Vazgeçemediğim (1945, Marmara Yayınevi)
- Destan Gibi (1946, Ölmez Eserler Yayını)
- Yenisi (1947, İnkılâp Yayınevi)
- Karşı (1949, Güney Matbaacılık ve Gazetecilik)
- Bütün Şiirleri (1951, ilk baskı Varlık Yayınları, 2003’ten beri Yapı Kredi Yayınları)
Hikâye
- Hoşgör Köftecisi (2012, Yapı Kredi Yayınları)
Hikâye/Şiir
- Nasreddin Hoca Hikâyeleri (1949, Doğan Kardeş Yayınları)
Yazılar
- Nesir Yazıları (1953, Varlık Yayınları)
- Edebiyat Dünyamız (1975, Bilgi Yayınları. Hazırlayan: Asım Bezirci)
- Bütün Yazıları (1982, Can Yayınları)
Mektuplar
- Yalnız Seni Arıyorum (2014, Yapı Kredi Yayınları)
Çeviri
- Bir Kapı Ya Açık Durmalı Ya Kapalı, Alfred de Musset (1943, Maarif Basımevi)
- Barbarine, Alfred de Musset (1944, Maarif Basımevi)
- Scapin’in Dolapları, Molière (1944, Maarif Basımevi)
- Versailles Tûluatı, Molière (1944, Maarif Basımevi, Azra Erhat’la birlikte)
- Sicilyalı Yahut Resimli Muhabbet, Molière (1944, Maarif Basımevi)
- Tartuffe, Molière (1944, Maarif Basımevi)
- Üç Hikâye, Nikolay Gogol (1945, Alaaddin Kıral Basımevi, Erol Güney’le birlikte)
- Turcaret, Alain Rene Lesage (1946, Millî Eğitim Basımevi)
- Fransız Şiir Antolojisi, (1947, Varlık Yayınevi)
- La Fontaine’in Masalları, La Fontaine (1948, Doğan Kardeş Yayınları)
- Hamlet, William Shakespeare (1949, Charles Lamb uyarlaması, Doğan Kardeş Yayınları)
- Venedik Taciri, William Shakespeare (1949, Charles Lamb uyarlaması, Doğan Kardeş Yayınları)
- Saygılı Yosma. Jean-Paul Sartre (1961, Ataç Yayınevi)
- Batıdan Şiirler (1963, Yeditepe Yayınları)
- Bütün Çeviri Şiirleri (1982, Can Yayınları)
