Gebelik Diyabeti (Hamilelik Şekeri) Nedir? Belirtileri Nelerdir? Gebelik diyabeti ya da halk arasında bilindiği şekliyle hamilelik şekeri, daha önceden diyabeti bulunmayan bir kadında, gebelik sırasında ortaya çıkan ve bebeğin doğumu ile birlikte genellikle ortadan kaybolan, geçici bir diyabet şeklidir. Gebe kadınların yaklaşık olarak %2-4’ünde görülen gebelik diyabeti, ailesinde diyabet hastalığı olanlarda, kilolu kişilerde, 35 yaş üzerindeki gebe kadınlarda ve daha önceki hamileliklerinde 4 kilogramın üzerinde bebek doğurmuş olanlarda daha sık görülüyor. Buna rağmen gebelik şekeri tanısı konan anne adaylarının yarısında risk faktörlerinden hiçbiri bulunmaz. Bu nedenle hiçbir belirti olmasa bile tüm anne adayları 24-28. gebelik haftalarında, diyabet gelişme riskinin en yüksek olduğu dönemde şeker hastalığı tarama testine (tokluk kan şekeri testi) tabi tutulur.
Gebelik diyabeti (Gestasyonel diyabet) nedir?
Gebelik diyabeti, hamilelik sırasında gelişen ve genellikle doğumdan sonra yok olan yüksek kan şekeridir. Hamileliğin herhangi bir aşamasında ortaya çıkabilir, ancak ikinci yarısında daha sık görülür. Vücudunuz, gebeliğin ekstra ihtiyaçlarını karşılamak için kan şekeri düzeylerini kontrol etmeye yardımcı olan bir hormon olan insülini yeterli miktarda üretemiyorsa gebelik diyabetiniz var demektir. Gestasyonel diyabet doğum sırasında ve sonrasında siz ve bebeğiniz için sorunlara neden olabilir. Ancak bu risk, hastalığın doğru tespit edilmesi ve iyi yönetilmesiyle azaltılabilir.
Gebelik diyabeti sağlıklı beslenerek, egzersiz yaparak ve gerekirse ilaç kullanarak kontrol edilebilir. Kan şekerinizi kontrol altına almak zor bir doğum yapmanızı önler. Ayrıca sizin ve bebeğinizin sağlığını korur.
Hamilelik şekeriniz varsa, tip 2 diyabet için risk altındasınız demektir. Kan şekerinizi izlemek ve yönetmek için doktorunuzla birlikte hareket etmelisiniz.
Hamilelik diyabeti neden olur?
Hamilelik sırasında plasenta, kanınızda glikoz birikmesine yol açabilecek hormonlar üretir. Genellikle pankreasınız bu durumu idare edebilecek miktarda insülin üretebilir. Eğer yapamazsa, kan şekeri seviyeniz yükselir ve gebelik diyabeti sorunu yaşarsınız.
Gebelik diyabeti risk faktörleri
- Hamile kalmadan önce fazla kilolu olmak
- Diyabet hastası olmasa bile yüksek kan şekeri seviyesine sahip olmak
- Ailede diyabet öyküsü olması
- Daha önce gebelik diyabeti yaşamış olmak
- Yüksek tansiyon veya farklı rahatsızlıklar
- Daha önce 4 kilodan ağır bebek dünyaya getirmiş olmak
- Daha önce ölü veya doğum kusurları olan bir bebek doğurmuş olmak
Gebelik diyabeti belirtileri
Çoğu kadın için, gebelik diyabeti dikkat çekici belirtilere veya semptomlara neden olmaz. Çoğu vaka sadece, gebelik diyabeti taraması sırasında kan şekeri seviyeniz ölçüldüğü zaman tespit edilir.
Gebelikte kan şekeri seviyeniz çok yükseldiğinde şu belirtiler görülür:
- Artan susama hissi
- Normalden daha sık idrar yapma ihtiyacı hissetmek
- Ağız kuruluğu
- Yorgunluk
Ancak bu belirtilerden bazıları gebelik sırasında sık görülebilir ve mutlaka bir sorun olduğu anlamına gelmez. Yaşadığınız herhangi bir semptomdan endişe duyuyorsanız, doktorunuzla konuşun.
Gebelik diyabeti teşhisi
Tıbbi uzmanlar, gebelik diyabet testi üzerinde fikir birliğine varamamışlardır. Bazıları, 25 yaşın altındaki ve risk grubunda olmayan gebe kadınlara hamilelik şekeri taraması yapılmasının gerekli olmadığını savunurken, bir grup ise tüm gebe kadınlarda bu taramanın yapılmasının gerekli olduğunu söylemektedir.
Gebelik diyabeti genellikle gebeliğin ikinci yarısında olur. Doktorunuz gebeliğin 24 ve 28. haftaları arasında gebelik diyabetiniz olup olmadığını kontrol edecektir. Eğer risk grubundaysanız doktorunuz testleri daha erken yapmayı tercih edebilir.
Şeker yükleme testi (50 gr)
Gebelik diyabetini test etmek için hızlıca şekerli bir içecek içilir. Bu kan şekeri seviyenizi yükseltir. Bir saat sonra, vücudunun tüm bu şekeri nasıl işlediğini görmek için bir kan testi yapılır. Sonuçlar kan şekerinizin belirlenmiş sınırın üzerinde olduğunu gösteriyorsa (130 mg / dL ya da daha yüksek), daha fazla teste ihtiyacınız olacaktır. Açlık kan şekerinizi ölçmek için 3 saat boyunca sürecek daha uzun bir glukoz tolerans testi yapılabilir.
Oral glikoz testi (OGTT) (100 gr)
Bir gece aç kaldıktan sonra kan şekeri seviyeniz ölçülür. Daha sonra aha yüksek glukoz konsantrasyonu içeren başka bir şekerli içecek içersiniz ve kan şekeri seviyeniz üç saat boyunca her saat kontrol edilir. Kan şekeri ölçümlerinden en az iki tanesi normalden daha yüksekse, gebelik diyabeti tanısı koyulacaktır.
Gebelik diyabeti değerleri
100 gr oral glukoz testi (OGTT) normal değerleri:
Açlık >95mg/dl
1.saat >180mg/dl
2.saat >155mg/dl
3.saat >140mg/dl
Bu değerlerden 2 ya da daha fazlası normalden farklı ise gebelik şekeri teşhisi konulur. Bu değerlerden yalnızca birinin yüksek çıkması durumunda ise test bir ay sonra tekrar yapılır. 50 gr şeker yükleme testi neticesi 190 mg/dl’den fazla çıkar ise, 100 gr Oral glukoz testi (OGTT) yapılması gerekmez ve açlık glukoz seviyesine bakılır. Test sonucunda açlık kan glikozu 95mg/dl’nin üzerinde saptanırsa gebelik diyabeti teşhisi konur ve uygun tedaviye başlanır.
Sonuçlarınız normalse, ancak gebelik diyabeti riskiniz yüksekse, hamileliğinizin devamında da bu sorunu yaşamadığınızdan emin olmak için bir takip testine ihtiyacınız olabilir.
Gebelik diyabeti tedavisi
Bebeğinizi sağlıklı tutmak ve hamilelik ve doğum sırasında oluşabilecek komplikasyonları önlemek için kan şekerinizi izlemek ve kontrol altında tutmak çok önemlidir. Gebelik diyabeti tedavi sürecinde ayrıca doktorunuz size sağlıklı beslenmenizi ve egzersiz yapmanızı önerecektir. Bütün bunların işe yaramaması durumunda ilaç tedavisi de seçenekler arasındadır.
Kan şekerinizi izlemek
Hamileyken, doktorunuz kan şekeri seviyenizin sağlıklı bir aralıkta kalmasını sağlamak için kan şekerinizi sabah ve yemeklerden sonra olmak üzere günde dört ila beş kez ölçmenizi isteyebilir. Bu rahatsız edici ve zor gelebilir, ancak uyguladıkça daha da kolaylaşacaktır. Bir kan şekeri test kiti bu anlamda çok işinize yarar.
Kan şekerinizi test etmek için, küçük bir iğne (lancet) kullanarak parmağınızdan bir damla kan alın, ardından kanı kan şekeri ölçüm cihazına yerleştirilmiş bir test şeridinin üzerine koyun. Doktorunuz, hamilelik süresince ve doğum sırasında kan şekerinizi izleyecek ve yönetecektir. Kan şekeriniz yükselirse, bebeğinizin pankreası yüksek düzeyde insülin salgılar, bu da doğumdan hemen sonra bebeğinizde düşük kan şekerine yol açabilir.
Kan şekeri takip testleri de önemlidir. Gebelik diyabetinizin olması yaşamınızda daha sonra tip 2 diyabet geliştirme riskinizi artırır. Sağlıklı bir diyet ve düzenli egzersiz gibi sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıklarını korumak, riskinizi azaltmanıza yardımcı olabilir.
Sağlıklı beslenme
Doğru türdeki yiyecekleri sağlıklı porsiyonlarda yemek, kan şekerinizi kontrol etmenin ve çok fazla kilo almayı önlemenin en iyi yollarından biridir ve bu da sizi komplikasyonlara karşı korur. Doktorlar hamilelik sırasında kilo vermenizi önermez, çünkü vücudunuz büyüyen bebeğinizi desteklemek için çok çalışmaktadır. Ancak doktorunuz, hamilelik öncesi kilonuza göre kilo alma hedefleri belirlemenize yardımcı olabilir.
Sağlıklı bir diyet, meyveler, sebzeler ve kepekli tahıllara odaklanır ve tatlılar da dahil olmak üzere yüksek oranda rafine karbonhidratları sınırlar. Her kadın için tek bir diyet tarzı yoktur. Mevcut kilonuza, hamilelikte kilo alma hedeflerine, kan şekeri seviyesine, egzersiz alışkanlıklarına, yemek tercihlerine ve bütçenize dayalı bir yemek planı oluşturmak için bir diyetisyen veya diyabet eğitimcisine danışmak isteyebilirsiniz.
Egzersiz
Düzenli fiziksel aktivite, gebeliğin öncesinde, sırasında ve sonrasında her kadının sağlık planında önemli bir rol oynar. Egzersiz, vücudunuzu uyararak enerji sağladığınız hücrelerinizdeki glukozu hareket ettirir ve kan şekerinizi düşürür. Egzersiz ayrıca hücrelerinizin insüline olan duyarlılığını artırır, böylece vücudunuz şekeri taşımak için daha az insülin üretir. Ek olarak, düzenli egzersiz, sırt ağrısı, kas krampları, şişlik, kabızlık ve uyku problemleri de dahil olmak üzere bazı yaygın hamilelik rahatsızlıklarının giderilmesine yardımcı olabilir.
Doktorunuzun da onayıyla, haftanın birçok gününde orta yoğunlukta egzersiz yapmayı hedefleyin. Bir süredir aktif değilseniz, yavaşça başlayın ve yavaş yavaş arttırın. Yürüyüş, bisiklete binme ve yüzme, hamilelik sırasında iyi seçimlerdir. Ev işi ve bahçe işleri gibi günlük aktiviteler de egzersiz programına dahil edilebilir.
Gebelik diyabetinde ilaç tedavisi
Eğer diyet ve egzersiz yeterli değilse, kan şekerinizi düşürmek için insülin iğnelerine ihtiyacınız olabilir. Gestasyonel diyabetli kadınların yüzde 10 ila 20’si kan şekeri hedeflerine ulaşmak için insüline ihtiyaç duyar. Bazı doktorlar oral kan şekeri kontrol ilacı reçete ederken, diğerleri oral ilaçların gebelik şekerini kontrol etmek için enjekte edilebilir insülin kadar güvenli ve etkili olmadığını savunmaktadır.
Bebeğinizin yakından izlenmesi
Tedavi planınızın önemli bir kısmı bebeğinizin yakın gözlemidir. Doktorunuz bebeğinizin büyümesini ve gelişimini sık sık ultrason veya diğer testlerle izleyebilir. Doğum tarihine kadar sancınız başlamadıysa doktorunuz doğum sancısını tetikleyebilir. Son belirlenen tarihten sonra doğum yapmak, sizin ve bebeğinizin komplikasyon riskini artırabilir.
Gebelik diyabeti bebeği ve anneyi nasıl etkiler?
Gestasyonel diyabetli kadınların çoğu gebeliklerini normal geçirirler ve sağlıklı bebeklere sahip olurlar. Ancak, gebelik diyabeti bazen aşağıdaki gibi komplikasyonlara sebep olabilir:
- Bebeğiniz normalden daha fazla büyüyebilir. Bu da doğum sırasında zorluklara yol açabilir ve suni sancı veya sezaryene ihtiyaç duyulabilir.
- Rahimde çok fazla amniyotik sıvı (bebeği çevreleyen sıvı) birikebilir ve bu da erken doğum veya doğum sırasında sorunlara neden olabilir
- Hamileliğin 37. haftasından önce doğum yapmak gerekebilir
- Hamilelik sırasında yüksek tansiyona neden olan ve tedavi edilmezse gebelik komplikasyonlarına yol açabilen bir durum olan pre-eklampsi yaşanabilir.
- Bebeğiniz doğduktan sonra düşük kan şekeri veya sarılık problemi yaşayabilir ve hastanede tedavi alması gerekebilir.
- Nadir de olsa ölü doğum yaşanabilir
- Gestasyonel diyabete sahip olmak, ileride tip 2 diyabet geliştirme riskinin arttığı anlamına da gelir.
