Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi ilan edilmesine neden olan ve Türkiye’de de yayılmaya başlayan coronavirüse karşı kendinizi ve sevdiklerinizi korumak için yapabileceğimiz en önemli şeylerden biri de, Sağlık Bakanlığı’nın belirttiği gibi bağışıklık sisteminizi güçlü tutmaktır. Sağlıklı yaşamaya her zamankinden daha fazla özen gösterilmesi gereken bu dönemde dengeli beslenmek ve bağışıklık sistemini güçlendirici besinleri tüketmek de önem taşır. İşte, bilimsel veriler ışığında bağışıklık sistemini güçlendiren besinler..
Bağışıklık sistemini güçlendiren besinler konusunda bilgi sahibi olmadan önce bağışıklık sistemini yakından tanımak gerekir. Bağışıklık sistemi organlardan, hücrelerden, dokulardan ve proteinlerden oluşur. Tüm bu bileşenler, enfeksiyon veya hastalığa neden olan virüsler, bakteriler ve yabancı cisimler olan patojenlerle savaşan bedensel süreçleri gerçekleştirir.
Bağışıklık sistemi bir patojenle temas ettiğinde, bağışıklık tepkisini tetikler. Bağışıklık sistemi, patojenler üzerindeki antijenlere yapışan ve onları öldüren antikorları serbest bırakır. Belirli yiyecekleri diyete dahil etmek, bir kişinin bağışıklık tepkisini güçlendirebilir.
Bağışıklık sistemi bütün diğer vücut sistemleri ile koordineli çalıştığından sadece beslenmeye değil, bütün sağlık önerilerine ve hijyene dikkat edilmesi önemlidir. Aşağıdaki yaşam tarzı stratejileri bir kişinin bağışıklık sistemini daha güçlü hale getirebilir:
Dengeli bir diyet, sağlıklı kalmakta hayati bir rol oynar. Aşağıdaki gıdalar bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olabilir:
Yaban mersini, bir kişinin bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olabilecek antioksidan özelliklere sahip olan antosiyanin adı verilen bir flavonoid türü içerir. 2016 yılında yapılan bir çalışmada, flavonoidlerin solunum yolunun bağışıklık savunma sisteminde önemli bir rol oynadığı belirlenmiştir. Araştırmacılar, flavonoidler açısından zengin yiyecekler yiyenlerin, üst solunum yolu enfeksiyonu veya soğuk algınlığı alma olasılığının sahip olmayanlardan daha az olduğunu bulmuşlardır.
Bir başka çalışmada ise kurutulmuş yaban mersininin de flavonoidler açısından zengin olduğu gösterilmiştir. Taze yaban mersinini bazı gurme marketlerde her mevsim bulabileceğiniz gibi kurutulmuş yaban mersinini hemen hemen bütün marketlerde bulabilir, atıştırmalık ya da salatalara ekleyerek tüketebilirsiniz. Bunun haricinde, yaban mersinini kek veya kurabiye gibi tatlılara ekleyip çocukların tüketmesini sağlayabilirsiniz.
Bitter çikolata, lezzetinin yanı sıra vücuda yararı olan teobromin isimli maddeleri içerir. Teobrominler, antioksidandır ve antioksidanlar vücudu serbest radikal denen zararlı atıklardan korur. Serbest radikaller vücudun hücrelerine zarar verebilir ve çeşitli hastalıkların oluşmasına katkıda bulunabilir. Potansiyel faydalarına rağmen, bitter çikolata kalori ve doymuş yağ bakımından yüksektir, bu nedenle şekersiz bitter çikolata tercih edip az miktarda tüketilmelidir.
Zerdeçal, birçok insanın yemek pişirmede kullandığı, sarı rengiyle bilinen bir baharattır. 2017 yapılan bir incelemeye gör; zerdeçal, içerdiği kurkumin ile antioksidan ve antienflamatuar etkilere sahiptir. Bu nedenle, zerdeçal tüketmek bir kişinin bağışıklık cevabını artırabilir. Zerdeçal tüketirken kurkumin etkinliğini artırmak için karabiber ve zeytinyağı da kullanmak gerekir. Zerdeçalın içeriğindeki kurkumin, bazı bitkisel destek ürünlerinde de kullanılır.
Brokoli, önemli bir C vitamini kaynağıdır. Ayrıca, sülforafan gibi güçlü antioksidanlar içerir. Bu nedenlerden dolayı, bağışıklık sistemi sağlığını desteklemek için düzenli olarak yemek listesine eklemek faydalı olacaktır. Brokoli haşlanarak salata şeklinde tüketilebileceği gibi çorba olarak da tüketilebilir. Hazırlayacağınız brokoli çorbasının içerisine krema eklemek, çocukların brokoliye has kokusundan rahatsız olmasını engelleyebilir.
Patates ülkemizde bolca yetişen ve çok tüketilen bir sebze olsa da, tatlı patates hala çok olarak yaygınlaşmamıştır. Özellikle gurme marketlerden alınabilen 1 orta boy tatlı patates, yaklaşık 100 kalori içermesine rağmen, kişinin A vitamini ihtiyacının %120’sini ve günlük C vitamini ihtiyacının %30’unu karşılar. Tatlı patates ne kadar turuncu olursa o kadar beta karoten içerir. Beta karotenler ayrıca cildin sağlıklı olmasına yardımcı olur ve ultraviyole (UV) ışınlarından kaynaklanan cilt hasarına karşı koruma sağlayabilir.
Ispanak, flavonoidler, karotenoidler, C vitamini, E vitamini dahil olmak üzere birçok temel besin ve antioksidan içerdiğinden bağışıklık sistemi güçlendirme için tercih edilebilir. Bunun haricinde ıspanak içerdiği besinlerle hücre bölünmesine ve DNA onarımına yardımcı olur.
Zencefil çeşitli yemeklerde baharat olarak tüketilebilir, ayrıca tatlılarda kullanılabilir ya da çay olarak içilebilir. Yapılan çalışmalar zencefilin hastalıkları önlemeye yardımcı olan antienflamatuar ve antioksidatif özelliklere sahip olduğunu göstermektedir. Bununla beraber, zencefil üzerinde yapılan çalışmalar halen kısıtlıdır ve hastalıkları etkili bir şekilde önleyip önleyemeyeceğini doğrulamak için daha fazla araştırma gereklidir.
Sarımsak, soğuk algınlığı ve diğer hastalıkların önlenmesi için eskiden beri yaygın olarak kullanılır. Bir derleme çalışmasında, allisin içeren sarımsak takviyeleri almanın soğuk algınlığı riskini azaltıp azaltmadığı incelenmiştir. Yapılan araştırmada bir grup hiçbir etkisi olmayan plaseboları kullanırken diğer grup sarımsak takviyeleri almıştır. Çalışmalar sonucunda plasebo alan katılımcı grubunda sarımsak takviyeleri alan gruptan iki kat daha fazla soğuk algınlığı gözlenmiştir. Ancak araştırmacılar, sarımsağın soğuk algınlığını önlemeye yardımcı olup olamayacağını belirlemek için daha fazla araştırmanın gerekli olduğunu belirtmektedir. Yine de sarımsak lezzetli olması nedeniyle yemeklere kolayca eklenebilecek bir besindir.
Yeşil çay sadece az miktarda kafein içerir, bu nedenle siyah çay veya kahveye alternatif olarak tüketilebilir. Yaban mersini gibi yeşil çay da, soğuk algınlığı riskini azaltabilen flavonoidler içerir. Dahası yeşil çay içmek, kan lipitlerini olumlu yönde etkiler, iyi kolesterolü artırır ve kötü kolesterolü, trigliseritleri ve toplam kolesterolü azaltır.
Kefir, sağlık için yararlı olan canlı bakteri kültürlerini içeren fermente bir içecektir. 2017 yılında yapılan bir araştırmada, düzenli kefir tüketiminin bakteriyle savaşma, enflamasyonu azaltma, antioksidan aktivitenin arttırılması gibi durumlara yardımcı olabileceğini göstermektedir. Bu araştırmaların büyük kısmı hayvanlar üzerinde ya da laboratuvarda hücre kültürleri üzerinde gerçekleştirilse de günümüzde probiyotiklerin bağırsak sağlığını ve dolayısıyla bağışıklık sistemini etkilediğine dair teoriler giderek artmaktadır.
Ay çekirdekleri zengin E vitamini kaynaklarıdır. E vitamini diğer antioksidanlar gibi serbest radikallerle savaşarak bağışıklık fonksiyonunu iyileştirir. Ay çekirdeğini atıştırmalık olarak tüketebileceğiniz gibi salatalara veya kahvaltılık gevreklere ekleyebilirsiniz. Ay çekirdeğini fazla tüketmek kilo alımına neden olabileceği için miktar konusunda dikkatli olunmalıdır.
Badem de ay çekirdeği gibi bol miktarda E vitamini içerir. Ayrıca manganez, magnezyum ve lif açısından da zengindir. Küçük bir avuç veya dörtte bir bardak badem, bağışıklık sistemine fayda sağlayabilecek sağlıklı bir atıştırmalıktır.
Portakal, mandalina, greyfurt, kivi gibi asitli meyveler iyi C vitamini kaynaklarıdır. C vitaminin soğuk algınlığı gibi solunum yolu hastalıklarıyla nasıl mücadele ettiğinin mekanizması hala tam olarak belli değildir. Bununla beraber, soğuk algınlıklarında vücuttaki C vitamini miktarının büyük ölçüde azaldığı gözlendiği için C vitaminin bu virüslerle savaşmada önemli bir rolü olduğu düşünülmektedir. Sonuç olarak C vitamini yaygın soğuk algınlığı semptomlarının süresini azaltabilir ve insan bağışıklık sisteminin işlevini geliştirebilir.
Meyve şekeri tüketmemeye özen gösterenler çin kırmızı biber, alternatif C vitamini kaynağıdır. Siz de sofranıza kırmızı biberle hazırlanmış bir salata dahil ederek C vitamini alımını artırabilirsiniz
Sağlıklı günler dileriz.