Semizotu ekşi ve tuzlu tadı ile yeşil yapraklı çok faydalı bir bitkidir. Pek çok alanda doğal olarak ta yetişebilen semizotunun yaprak ve sapları çiğ ya da pişmiş olarak yenilebilir. Salatasından turşusuna, çorbasından yemeğine kadar pek çok şekilde hazırlanabilir. Vejeteryanlar ve balık yiyemeyenler için zengin bir omega-3 kaynağıdır. Ayrıca içeriğinde önemli miktarlarda lif, A ve C vitamini ile B vitaminlerinin hepsi, demir, magnezyum, manganez, potasyum, kalsiyum ve bakır mineralleri ve güçlü antioksidan bileşikler vardır. Bu özellikleri sayesinde semizotu, kalp sağlığını korur, kanseri önler, cildi gençleştirir, kemikleri ve bağışıklık sistemini güçlendirir, bazı sindirim sistemi hastalıklarına iyi gelir ve çocuk gelişimini destekler. Kalori oranı düşük olduğundan zayıflamak isteyenler için ideal bir diyet gıdasıdır.
Semizotu nedir?
Semizotu, semizotugiller ailesinden yıllık otsu bir bitkidir. Gövdesi toprak üzerine yatık, yaprakları oval, pürüzsüz ve etlidir. Sapları sarı ve kırmızımsıdır. Genellikle sarı renkli çiçekleri olur. Yaz aylarında yetişen semizotunun yabanilerine tarla ve bahçelerde, dağda bayırda kolaylıkla rastlanabilir. Genellikle ekili alanların arasındaki ince ve çıplak alanlarda büyür. Maksimum fayda yabani ve tazesinden sağlanır. Küçük yeşil yaprakları ve körpe sapları yenir. Çiğ olarak tüketmek besin değerinden daha fazla yararlanmamızı sağlar. Salatasından yemeğine kadar pek çok kullanım şekli vardır.
Semizotunun içerdiği vitaminler
- Semizotu omega-3 bakımından oldukça zengin tek yeşil yapraklı sebzedir. Vejetaryenler ve balık tüketmeyenler omega-3 ihtiyaçlarını buradan sağlayabilir.
- Çinko, demir, potasyum, manganez, bakır, magnezyum, kalsiyum mineralleri içerir
- Mükemmel bir A ve C vitaminleri kaynağıdır. B-kompleks vitaminlerinden zengindir
- Güçlü antioksidan bileşikler içerir.
- Kalorisi en düşük (sadece 16 kcal/100g) sebzelerden biridir. Yüksek oranda lif içerir
Semizotunun faydaları
Semizotu kalp ve damar sağlığını korur
Semizotunun içeriğinde bolca bulunan omega-3 yağ asitleri vücuttaki kötü kolesterol miktarını azaltmaya yardımcı olur ve kalp krizi risklerini önleyebilir. İçeriğindeki potasyum ise kan basıncını, yani kan damarlarını rahatlatıp kalp üzerindeki gerginliği azaltabilir.
Kan dolaşımını hızlandırır
Semizotunun içeriğindeki demir ve bakır mineralleri kırmızı kan hücrelerinin üretimine yardımcı olur. Bu minerallerin her ikisi de vücudun önemli kısımlarına daha fazla oksijen vererek ve hücreler ile organların iyileşme hızını artırarak dolaşımın hızlandırılması için gereklidir. Ayrıca demir ve bakır saçların uzamasına yardımcı olur.
Bazı sindirim sistemi hastalıklarının tedavisinde yardımcı olur
Sindirim sistemini rahatlatarak kabızlığı önleyebilir. Ülsere iyi geldiğinden mide rahatsızlığı olanlara özellikle tavsiye edilir. Basura karşı da faydalıdır. İçeriğindeki A vitamini sağlıklı mukoza zarlarını korumaya yardımcı olur. Özellikle Çin tıbbında birçok bağırsak sorununun tedavisinde kullanılır.
Kanseri önler
Semizotunun içeriğinde bulunan yüksek miktardaki A ve C vitaminleri antioksidan görevi görerek özellikle akciğer ve ağız kanserini önlemeye yardımcı olur. Ayrıca sebzeye kendine özgü rengini veren betalin pigment grubu, serbest radikallerin sağlıklı hücrelerde mutasyonlara neden olmasını ve böylece kanserin gelişmesini engeller.
Kemikleri güçlendirir
Kemik kaybını önlemek isteyenler için sağlıklı bir seçenektir. İçeriğindeki kalsiyum, magnezyum, demir ve manganez, kemik dokusunu geliştirmek ve vücudumuzdaki kemiklerin iyileşme sürecini hızlandırmak için gerekli olan minerallerin tümüdür. Bu zengin mineral çeşitliliği kemikleri osteoporoza karşı korur.
Görme gücünü artırır
Semizotu göz sağlığını koruyan önemli bir A vitamini deposudur. Ayrıca göz hücrelerine saldıran ve yaşla ilişkili hastalıklara neden olan serbest radikalleri ortadan kaldırarak sarı nokta hastalığını (makula dejenerasyonu) ve katarakt oluşumunu önleyebilir.
Çocuk gelişimini destekler
Çocukların beyin gelişimine yardımcı olur. Yapılan bazı araştırmalar, bu yeşil yapraklı sebzenin içeriğindeki omega-3 yağ asitlerinin otizim, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu gibi bazı gelişimsel bozuklukları azaltmaya yardımcı olduğunu göstermiştir.
Kilo vermeye yardımcıdır
Semizotu kalori oranı oldukça düşük ancak lif bakımından oldukça yüksek bir sebze olduğundan kilo vermek isteyenler için önemli bir gıdadır. Yağ yakmaya yardımcı olabilecek birçok semizotu kürü vardır. Bunlardan biri de yoğurtlu semizotu kürüdür. Ayrıca:
- Kan şekerini dengeler
- İçerdiği vitaminler sayesinde yorgunluk ve halsizliğe iyi gelerek enerji verir.
- Bağışıklık sistemini güçlendirir.
- Semizotundan yapılan lapa haricen sürülerek arı ve yılan sokmalarından kaynaklanan enfeksiyonu azaltır. Yanık ve apselere iyi gelir. Siğilleri döker. Kaynatılmış suyu çıbanlarda faydalı olur.
- Havanda dövülüp kaynamış su ya da sütle karıştırılarak içilen tohumları bağırsak kurtlarını dökmeye yardımcı olur.
- Cilt güzelliği ve sağlığına iyi gelir. Kırışıkları azaltır, yara izlerini ve lekeleri çıkartır. Egzamaya da iyi gelir.
- İyi bir idrar söktürücüdür.
- Kansızlığı önlemeye yardımcı olur.
Semizotunun cilde faydaları
- Semizotunun içeriğindeki omega-3 sayesinde cilt daha canlı görünür. Kılcal damarlarla beslenen cilt için omega-3 çok önemlidir.
- Sinirleri rahatlatıcı etkisiyle yorgunluk ve stresin ciltte neden olduğu olumsuz etkilerin giderilmesinde destekleyici rol oynar.
- Cilt renginin dengeli olmasında etkilidir.
- Güçlü antioksidan etkisi sayesinde akne ve sivilce problemleri üzerinde koruyucu etkisi vardır.
- Uyku düzenini sağlamaya yardımcı olduğundan cildin daha sağlıklı görünmesine yardımcı olur.
- Cilt bakımı üzerinde oldukça etkili bir madde olan karatenoid açısından oldukça zengindir. Karatenoid, A vitaminin bitkisel kaynaklardan alınan bir formudur.
Semizotu seçerken neler dikkat edilmeli
Çarşıdan semizotu alırken sağlıklı olanları seçmeye özen gösterin. Küf, sarı veya koyu leke var mı, kontrol edin. İmkânınız varsa yabani olanını ya da daha doğal yani organik olanını bulmaya çalışın. Taze yaprakları yıkayın ve herhangi bir kum ve böcek ya da mantar ilacı kalıntılarını gidermek için temiz ve soğuk akan suyun altında tutun.
Gerekirse 10-15 dakika kadar elma sirkeli suda bekletin. Sudan çıkardıktan sonra nemini kurutmak için yumuşak bir bez kullanın. Buzdolabında bu şekilde 3-4 gün tutabilirsiniz. Derin dondurucuda saklamak içinse yıkanmış semizotu iyice kuruduktan sona buzdolabı poşetlerine yerleştirilir. Poşetlerin ağızları iyice büzülüp bir pipetle içinde kalan son hava alındıktan sonra, bağlanır.
Bu sebzeden maksimum fayda ancak yetiştiği yaz aylarında bol bol ve taze tüketilerek sağlanabilinir.
Semizotunun kullanım şekilleri
- Semizotundan salata, cacık, çorba ve yemek yapabilirsiniz.
- Böreklerde iç malzeme olarak kullanabilirsiniz.
- Sap ve yapraklarını farklı soslarla hafifçe soteleyip pişirerek balık ve kümes hayvanları ile birlikte garnitür olarak servis edebilirsiniz.
- Ispanak ve ısırgan otuyla birlikte kavurabilirsiniz.
- Turşusunu yapabilirsiniz.
Pratik bir şekilde semizotu hazırlamak istiyorsanız eğer semizotlarını bol su ile yıkadıktan sonra sapları ile birlikte doğrayın ve bir kasenin içerisine alın. Doğrarken bıçak kullanmayın, saplarını elle bölün. Üzerine sarımsaklı yoğurt ilave ederek yiyebilirsiniz.
