Taşikardi ya da kalp çarpıntısı kişi istirahat halindeyken kalbin, normalden daha hızlı attığı yaygın bir kalp ritmi bozukluğu türüdür. Kalp atış hızının egzersiz, stres, travma veya hastalığa karşı fizyolojik bir cevap olarak artması ise normaldir ve sinüs taşikardisi olarak adlandırılır. Bu, kalbin doğal kalp uyarısını sağlayan ve sağ kulakçıkta bulunan sinüs düğümünün normalden daha hızlı elektrik sinyalleri göndermesi nedeniyle olur. Kalp atım hızı artmıştır, fakat ritim bozukluğu yoktur. Patolojik taşikardilerde ise kalp, dinlenme sırasında üst veya alt odacıklarda veya her ikisinde birden normalden daha hızlı atar. Kalbin daha hızlı atması nedeniyle, kalp kaslarının (miyokard) oksijen ihtiyacı artar. Bu durum uzun süre devam ederse, oksijen yetersizliğine bağlı miyokard hücreleri ölebilir ve bu da kalp krizine yol açabilir.
Taşikardi nedir?
Taşiaritmi olarak da adlandırılan taşikardi, dinleme sırasında kalp hızının normali aşmasıdır. Genel olarak, yetişkinler için istirahat halindeki kalp hızının dakikada 100’ün üzerinde olması taşikardi olarak kabul edilir. Altta yatan nedene ve kalbin ne kadar çalışması gerektiğine bağlı olarak kalp çarpıntısı tehlikeli olabilir. Taşikardisi olan bazı kişilerde hiçbir belirti veya komplikasyon olmayabilir. Bununla birlikte inme, kalp krizi, ani kalp durması ve ölüm riskini önemli ölçüde artırır.
Kalp çarpıntısı neden olur?
Kalp atış hızı, kalp dokusundan gönderilen elektrik sinyalleri yoluyla kontrol edilir. Normal kalp hızı dakikada yaklaşık 60 ila 100 atıştır. Kalp çarpıntısı, kalp dokusundaki bir anormallik nedeniyle hızlı elektrik sinyalleri üretimi sonucunda gelişir. Kalp çok hızlı attığında, kanı vücuda pompalama verimi düşer. Sonuçta da kalbin kendisi de dahil olmak üzere vücudun geri kalanına kan akışı azalır.
Kalp çarpıntısının nedenleri nelerdir?
Kalp çarpıntısı, genellikle kalbin pompalama hareketini kontrol eden normal elektriksel uyarımlardaki bir bozulmadan kaynaklanır. Bazen taşikardinin kesin nedeni saptanamaz. Aşağıdaki durumlar, koşullar ve hastalıklar olası taşikardi nedenleri arasında bulunur:
- Belirli ilaçlara tepki
- Kalbin bazı doğumsal anomalileri
- Çok fazla alkol tüketmek
- Kokain ve diğer bazı uyuşturucu maddelerin kullanımı
- Elektrolit dengesizliği
- Koroner arter hastalığı
- Kalp kapakçık hastalığı
- Kalp yetmezliği
- Kalp kası hastalığı
- Kalp tümörleri
- Kalpteki enfeksiyonlar
- Hipertansiyon
- Tiroid bezinin fazla çalışması
- Sigara içmek
- Bazı akciğer hastalıkları
Taşikardi belirtileri nelerdir?
Kalp çarpıntısı, organ ve dokuların oksijenden mahrum bırakabilir ve aşağıdaki taşikardi belirti ve şikâyetlere neden olabilir:
- Nefes darlığı
- Baş dönmesi
- Nabızda hızlanma
- Kalp atışlarını hissetmek
- Göğüste rahatsızlık hissi
- Göğüs ağrısı
- Bayılma (senkop)
Taşikardi tipleri nelerdir?
Çok farklı anormal taşikardi türleri vardır ve normal derecede hızlı kalp atımının kökenine ve nedenine göre sınıflandırılırlar. Yaygın taşikardi türleri aşağıda açıklanmıştır.
Supraventriküler taşikardi
Supraventriküler taşikardi (SVT), kalbin üst kısmındaki uygunsuz elektriksel aktiviteden kaynaklanan anormal derecede hızlı bir kalp ritmidir. Kalp hızı o kadar yüksektir ki odacıklar kasılmadan önce kanla dolamaz. Bu da vücudun geri kalanına kan akışını azaltır. Dört ana tip vardır. Bunlar atriyal fibrilasyon, paroksismal supraventriküler taşikardi (PSVT), atriyal flutter ve Wolff-Parkinson-White sendromu şekilde sıralanabilir.
- Atriyal fibrilasyon. Atriyal fibrilasyon, tıbbi olarak atriyum adı verilen kalbin üst odacıklarındaki kaotik, düzensiz elektriksel sinyallerden kaynaklanan bir taşikardi türüdür. Bu karışık sinyaller atriyum yani kulakçıkların hızlı, düzensiz ve zayıf kasılmalarına neden olur. Atriyal fibrilasyon geçici olabilir, ancak bazen tedavi edilmedikçe geçmez. Atriyal fibrilasyon en sık görülen taşikardi türüdür. Atriyal fibrilasyona katkıda bulunabilecek faktörler arasında hipertansiyon, kalp hastalıkları, kalp kapağı bozukluğu, hipertiroidi veya ağır alkol kullanımı yer alır.
- Atriyal flutter. Atriyal flutterda, kalbin üst odacıkları çok hızlı, fakat düzenli bir hızla atar. Hızlı atım, atriyumda zayıf kasılmalara neden olur. Atriyal flutter atriyumdaki düzensiz devre sisteminden kaynaklanır. Atriyal flutter atakları kendi kendine düzelebilir veya tedavi gerektirebilir. Atriyal flutter yaşayan insanlar sıklıkla diğer zamanlarda atriyal fibrilasyon da geçirir.
Ventriküler taşikardi
Ventriküler taşikardi, kalbin alt odacıkları olan ve tıp literatüründe ventrikül adı verilen alt bölümlerdeki hatalı şekilde ateşlenen elektrik sinyalleri nedeniyle ortaya çıkan kalp çarpıntısıdır. Ventriküler taşikardi, art arda en az üç düzensiz kalp atışının olduğu dakikada 100 atımdan fazla bir kalp hızının olmasıdır. Supraventriküler taşikardide olduğu gibi kalp oldukça hızlı atar ve kalp bölmeleri kanla doldurulamaz. Bu nedenle vücudun geri kalanına yeterli kan pompalanamaz.
Taşikardi tedavisi nasıl yapılır?
Tedavi seçenekleri çarpıntının nedenine, hastanın yaşına ve genel sağlık durumuna bağlı olarak değişiklik gösterir. Tedavinin doğru şekilde planlanabilmesi için öncelikli hedef altta yatan nedenin saptanmasıdır. Taşikardi sıklığını azaltmak, tekrar etmesini önlemek ve komplikasyon riskini minimuma indirmek için tedavi planı hazırlanır. Bazı durumlarda, gereken tek şey çarpıntının nedenini tedavi etmektir. Diğer durumlarda altta yatan bir sebep bulunamaz ve bu durumda farklı tedavilerin denemesi gerekebilir. Tedavide kullanılan yöntemlerden bazıları şunlardır:
- Vagal manevra. Vagal sinir, kalp atış hızını düzenler. Bu siniri etkileyen manevralar yoluyla kalp atış hızı yavaşlatılabilir. Vagal manevralar arasında öksürük, ıkınma ve kişinin yüzüne bir buz torbası yerleştirmek bulunur.
- Antiaritmik İlaçlar. Antiaritmik ilaçlar ağız yoluyla veya enjeksiyonla uygulanabilir. Normal bir kalp atışının geri kazanılmasına yardımcı olurlar. Normal kalp ritminin elde edilebilmesi için birden fazla antiaritmik ilaç kullanımı gerekebilir.
- Kardiyoversiyon. Bu prosedürde, kaşıklar veya göğüse yapıştırılan bantlar yoluyla kalbe elektriksel şok uygulanır. Akım, kalpteki elektriksel sinyalleri etkiler ve normal kalp ritmini geri döndürür. Genellikle acil tedaviye ihtiyaç duyulduğunda veya manevralar ve ilaçlar etkili olmadığında kullanılır.
- Defibrilasyon. Hastada nabzın alınamadığı yaşamı tehdit eden aritmilerin acil tedavisinde kullanılır. Özellikle de ventriküler fibrilasyon ve vücuda kan pompalanmasının olmadığı ventriküler taşikardide tercih edilir.
Kalp çarpıntısına ne iyi gelir?
Nedeni bulunamayan kalp çarpıntısını kontrol altına almak için tıbbi yardım şart olsa da, evde yapılabilecek bazı uygulamalar da çarpıntıyı durdurmaya yardımcı olabilir.
GEVŞEME TEKNİKLERİ
Stres bir kişinin sağlığı üzerinde birçok kötü etkiye sebep olabilir. Kalp çarpıntılarına neden olabilir veya mevcut çarpıntıyı daha kötü hale getirebilir. Aşağıdaki rahatlama tekniklerini denemek çarpıntıyı azaltmaya yardımcı olabilir:
- Meditasyon
- Nefes egzersizleri
- Yoga
- Açık havada vakit geçirmek
- Spor yapmak
- Tatile çıkmak
UYARICI MADDE ALIMINI AZALTMAK
Bir uyarıcıları kullandıktan sonra kalp çarpıntısı ortaya çıkabilir. Aşağıdaki uyarıcı maddelerin alımını azaltmak ya da kesmek belirtileri azaltabilir ya da tamamen ortadan kaldırır:
- Tütün ürünleri
- Yasal olmayan kokain, esrar gibi uyuşturucu ajanlar
- Bazı soğuk algınlığı ve öksürük ilaçları
- Kahve, çay ve kola gibi kafeinli içecekler
- İştah kesici bazı ilaçlar
- Bazı psikiyatrik ilaçları
- Bazı yüksek tansiyon ilaçları
Tüm uyarıcılar herkeste çarpıntıya neden olmaz.
VAGUS SİNİRİNİ UYARAN MANEVRALAR YAPMAK
Vagus siniri beyin ile kalp arasında bağlantı sağlar. Vagus sinirini uyarmak çarpıntıları azaltmaya yardımcı olabilir. Bu amaçla şu manevralar yapılabilir:
- Dışkılama yapıyormuş gibi nefesi tutup ıkınmak
- Öksürmek
- Yüze buz veya soğuk, nemli bir havlu koyarak birkaç saniye beklemek
- Geğirmek
- Yüzü soğuk su çarparak yıkamak
- Soğuk duş almak
Bu yöntemleri denemeden önce tıbbi tedavi ve en iyi teknik hakkında tavsiyeler almak için bir sağlık kuruluşuna başvurmakta fayda vardır.
