Ahmet Kaya Kimdir?
Malatya’da Kürt kökenli bir ailenin beşinci çocuğu olarak dünyaya gelen Ahmet Kaya 1957’de Malatya’da doğmuştur. İlkokulunu Malatya’da okuyan Ahmet Kaya’nın babası Sümerbank mensucat fabrikasında çalışan bir işçiydi. Ahmet Kaya, altı yaşında babasının hediye ettiği bağlama ile müzikle tanışmış ve okuldan geri kalan zamanlarında plak ve kaset satan bir dükkânda çalışmaya başlamıştır. Ailesinin o dönemde geçim sıkıntısı çekmesi nedeniyle 1972’de İstanbul Kocamustafapaşa’ya göç ettiler ve okulu bırakmak zorunda kaldı. İstanbul’daki hayatına işportacılık ve çeşitli işyerlerinde çıraklık yaparak geçiren Ahmet Kaya, o dönemde küçük bir yerleşim yerinden büyük bir şehre taşınmanın ve o yere alışmanın sıkıntılarını yaşadı. Bu sıkıntılarını bir belgeselde şöyle dile getirdi:
“Onlarla konuşmuyordum; çünkü onlarla konuşamıyordum. Giyimleri başkaydı, konuşmaları başkaydı. Onlar gibi konuşmaya çalışıyordum. Mesela terziye gidip onlar gibi pantolon diktirmeye filan başlamıştım. Terzinin yaptırdığı pantolonların üzerime uymadığını görüyordum. Onlara yakışıyordu bana yakışmıyordu. Bir kız vardı bizim okulda; herkesin bir aşkı vardır, çocukluk aşkı. Bir gün gittim dedim ki: ‘Biraz seninle konuşsak beş dakika, yani kaçıyorsun hep iki tane laf edek…’ Bana dedi ki: ‘Rica ederim’ dedi. Öyle bir ağrıma gitti ki; yav dedim ‘Ben de sana rica ederim’. Ben o zaman ‘rica ederim’in anlamını bilmiyordum, yani onu bir küfür gibi zannettim biliyor musunuz”
On altı yaşındayken yasadışı afiş basmaktan hapse atılan Ahmet Kaya, sonrasında birkaç arkadaşıyla birlikte Halk Birimleri Derneği’nin çalışmalarına katıldı. Bu çalışmalar esnasında bağlama çalmaya devam eden Ahmet Kaya, Boğaziçi Üniversitesi’nde yapılan bir etkinlikte Ruhi Su ile tanışma fırsatı bulmuş ve Mahsus Mahal isimli Ruhi Su türküsünü söylemiştir. 1978 yılında Gelibolu’da askerlik yapan Ahmet Kaya, askeri orkestrada müzik çalışmalarına devam etti. Daha sonra Ahmet Kaya askerlikten döndüğünde Emine Kaya ile evlenmiş ve 1982 yılında kızları Çiğdem dünyaya gelmiştir.
Müzikte İlk Profesyonel Çalışmalar
İşsizlik sebebiyle ekonomik sıkıntılar çeken Ahmet Kaya’nın eşi Emine Kaya evden ayrılmış ve boşanmışlardır. Bu ekonomik sorunlarından kurtulmak umuduyla kendi deyimiyle “sistemin tersine hareket” ederek hapse girmeye çalışmıştır. Sonrasında uzun uğraşlar sonucu 1984 yılında ilk çıkardığı Ağlama Bebeğim albümünü yayınladı. İstanbul Şan Tiyatrosu’nda küçük bir konser veren Ahmet Kaya’nın ilk albümü yayımlandığı yıl toplatıldı. Fakat daha sonra sansürü kaldırılmış ve 1985’te ikinci albümü Acılara Tutunmak için birinci albümde olduğu gibi Değişim Stüdyosu’yla anlaştı. Değişim Stüdyosu’nun sahibi, o sıralarda Metris Askeri Cezaevi’nde olan Selda Bağcan’ın kardeşi Sezer Bağcan’dı. Cezaevinde tanıştığı 12 Eylül Darbesi mağduru Gülten Hayaloğlu ile Ahmet Kaya’nın tanışmasına aracılık etmiş daha sonra albüm yayımlandıktan sonra evlenmişlerdir. Gülten Hayaloğlu hapishanede idam cezasına mahkûm olan Nevzat Çelik’in Şafak Türküsü şiirini Ahmet Kaya’ya iletmiş böylelikle geniş kitlelerce tanınması sağlanmıştır. Albüm, 1985 yılında yapılıp 1986’da piyasaya çıkan Şafak Türküsü olmuştur ve bu albümde aranjör Oğuz Abadan’la çalışmış hemen hemen tüm besteleri kendisi yapmıştır. Ahmet Kaya aynı yıl An Gelir albümünü yayımlamış ve 1987 yılında da kızı Melis dünyaya gelmiştir.
Gülten Hayaloğlu ile tanıştığı dönemde kardeşi Yusuf Hayaloğlu ve şiirleriyle tanışan Ahmet Kaya, sözlerinin çoğunluğunun Yusuf Hayaloğlu’na ait olduğu Yorgun Demokrat adlı albümü 1987 yılında yayımlandı. Daha sonra 1988 yılında sadece iki şarkının söz yazarlığını Hayaloğlu’nun yaptığı diğer sözlerin tanınmış şairlerin şiirlerinden oluşan Başkaldırıyorum albümü çıkardı. Ahmet Kaya ardından 1989 yılında sadece bağlama ve vokal ile oluşturduğu konserlerinden bir derleme olan Resitaller-1 yayımlandı. Aynı yıl Osman İşmen’in düzenlemesiyle, sözlerinin büyük çoğunluğunu Hayaloğlu’nun yazdığı İyimser Bir Gül albümü çıktı. 1990 yılında Resitaller-1’in devamı niteliğinde olan Resitaller-2 albümü yayımlandı. Aynı yılın Ekim ayında çeşitli şairlerin şiirlerinden oluşan Sevgi Duvarı isimli albümünü çıkarttı.
Şarkılarım Dağlara albümü basılan 2.800.000 bandrolle rekor kırdı…
Sonrasında Ahmet Kaya’nın, Şarkılarım Dağlara albümü basılan 2.800.000 bandrolle rekor kırdı. Bu albümde yer alan Özgür Çağrı isimli şarkıda geçen Abin bir gün dağdan döner, sarılırsın yavrucağım gibi sözler nedeniyle albümü toplatıldı, konser vermesi yasaklandı. 1990 yılında Tatar Ramazan ve 1992 yılında Tatar Ramazan Sürgünde filmlerinin müziklerini yapan Ahmet Kaya, 1994 yılında prodüksiyonunu Gülten Kaya ve Yusuf Hayaloğlu’nun yaptığı, Kanal D’de yayınlanan Ahmet Abi’nin Vapuru programını yapmıştır. Bu program sadece 13 hafta sürmüş ve bu programa Nihat Akgün’ün katılması ve JET-PA’nın sponsorluğunu yapması büyük eleştiriler almıştır.
Ahmet Kaya’nın Müzik Tarzı
İlk dönem albümlerinde genel olarak bağlamaya ağırlık veren Ahmet Kaya’nın tarzı pop, Türk halk müziği ve arabesk kategorilerine tam olarak dahil edilemediği için özgün müzik denilmeye başlandı. Kendisi müzik tarzının devrimci arabesk veya protest olarak tanımlanmasına karşı çıkmıştır. Sözlerini kendisinin yazdığı bestelerle beraber, Attilâ İlhan, Can Yücel, Nevzat Çelik, Hasan Hüseyin Korkmazgil, Enver Gökçe, Ahmed Arif, Arkadaş Zekai Özger, Ahmet Erhan gibi tanınmış şairlerin şiirlerini de bestelediğini belirtmiştir. Genellikle şarkılarında toplumsal meseleleri işleyen Ahmet Kaya, toplam yirmi iki albümünde sadece bir Kürtçe şarkısı (Karwan) vardır ve bir tane de Kürtçe açılış bulunur.
Ahmet Kaya daha sonra 6 Kasım 2000’de, Hoşçakalın Gözüm isimli albümünün kayıtlarını yaparken, Paris’in Porte de Versailles semtindeki evinde bir gece kalp krizi sonucu hayatını kaybetti. 17 Kasım 2000’de 30.000’in üzerinde kişinin katıldığı törenle Paris’in Père Lachaise Mezarlığı 71. bölüme defnedilmiştir.
