Temsili Cihat Görseli İstanbul'un Fethi
Cihat, gerek haberlerden gerek son zamanlarda popüler olan ve eski Türk devletlerini odak alan dönem dizilerinde duyduğumuz bir kavramdır. Çok çelişkili bir biçimde ruhumuzda biraz tedirginlik ve korku biraz da akıncı atalarımızın zafer çığlıklarını çağrıştırmaktadır. Düşünce dünyamızda zıt duygulara neden olan bu kavram aslında ne manaya geliyor? Cihat nedir? Cihat ile savaş arasındaki fark nedir? Gelin birlikte öğrenelim…
Cihat, Arapça kökenli bir kelimedir. Cehd kökünden türemiştir. Buna göre ”güç ve gayret sarfetmek, bir işi başarmak için elinden gelen bütün imkanları kullanmak” manasına gelmektedir.
İslami literatürde genel bir tanım yapılmıştır. Buna göre cihat; dini emirleri öğrenip ona göre yaşamak ve başkalarına öğretmektir. İyiliği emredip kötülükten sakındırmaya çalışmaktır. İslam’ı tebliğ etmektir. Nefse ve dış düşmanlara karşı mücadele vermektir.
Bir fıkıh terimi olarak ”Müslüman olmayanlarla yapılan savaş” manasında kullanılmıştır. Tasavvufta ise ”nefsi yenme çabası” olarak nitelendirilir.
Cihat ikiye ayrılır. Küçük cihat, İslam’ı savunmak ve hakim kılmak için yapılan fiili savaş manasına gelmektedir. Büyük cihat ise, kötülüğü emreden nefis ve şeytan ile savaşmak manasındadır.
Türk Dil Kurumu sözlüğüne göre savaş; devletlerin diplomatik ilişkilerini keserek giriştikleri silahlı mücadeledir. Harp, cenk, cidal, kavga, kıtal, mücadele anlamlarına gelmektedir.
Cihat denilince akla genelde savaş geliyor. Oysa cihat ve savaş kelimeleri eş anlamlı değildir. Cihat genel olarak savaştan çok daha kapsamlı bir kavramı ifade eder. Yani savaş cihadın sadece bir parçasıdır. Bununla birlikte Allah yolunda yapılan savaş da cihat olarak isimlendirilir.
Kur’an’da cihat kelimesi isim olarak 4 defa, fiil olarak ise 24 defa geçmektedir. Bu ayetlerin bazısında cihat kelimesinden savaşın kastedildiği bilinmektedir. Bir kısmında ise ”Allah rızasına uygun şekilde yaşama çabası” olarak özetlenecek genel anlamıyla yer almaktadır.
Formüle edecek olursak her cihat savaş değildir ancak Allah yolunda yapılan her savaş cihattır.
1914 yılının Temmuz ayında başlayan Birinci Dünya Savaşı’na Osmanlı Devleti de 11 Kasım’da aldığı kararla katılmıştır. İttifak devletlerinin öncüsü olan Almanya’nın yanında yer almıştır.
Osmanlı Devleti’nin savaş açtığı devletler arasında sömürgeleri dolayısıyla nüfusunun büyük bir kısmı Müslümanlardan oluşan İngiltere, Fransa ve Rusya gibi devletler de vardır. Bu düşman devletlerine karşı güçlü bir baskı kurmak ve zayıflatmak için düşünülen çarelerden biride cihat ilan etmek olmuştur.
14 kasım 1914 tarihinde Şeyhülislam Ürgüplü Hayri Efendi’nin hazırladığı fetva, Fatih Camiinden halka ilan edilerek dünyadaki bütün Müslümanlar Osmanlının yanında düşmanlara karşı cihat etmek için çağırılmıştır. Bu çağrı Osmanlı Devleti’nin yaptığı son cihat çağrısı olarak tarihe geçmiştir.