Süleyman Şahın ve Hayme Hatunun oğullarından olan Dündar Bey, Ertuğrul Bey’in kardeşi ve Osman Gazi’nin amcasıdır. Dündar Bey kimdir? Dündar Bey tarihte nasıl öldürülmüştür?
Dündar Bey Kimdir? Tarihte Dündar Bey Nasıl Ölmüştür?
Dündar Bey Kimdir?
Dündar Bey kaynaklara göre 1210 veya 1212 yılında dünyaya gelmiştir. Dündar Bey, Süleyman Şahın en küçük oğludur. Ertuğrul Gazinin kardeşidir. Süleyman Şahın ölümünden sonra oğullarından Ertuğrul Gazi ve Dündar Bey Pasin Ovası ve Sürmeli Çukur denen bölgelere yönelirken, diğer oğulları Gündoğdu ve Sungur Tekin Beyler doğuya yönelmişlerdir. Ertuğrul Gazi 1281 yılında vefat etmiştir. Bunun üzerine bey olması için beyliğin yarısı Osman Beyin tarafında yarısı Dündar Beyin tarafında yer almıştır. Fakat Osman Bey daha ağır bastığı için beyliğin başına Osman Bey geçmiştir. Bazı erken dönem Osmanlı kaynaklarının zayıflığından dolayı karanlıkta kalabilmekteydi. Orijinal bilgiye ise zamanın tarihçisi Neşri’den ulaşılmış ve o bu olaydan şöyle bahsetmiştir:
“Ertuğrul Bey doksan üç yaşında ahrete intikal edip Söğüt’te defnettiler, göçer evler bazı Osman’ı ve bazı Ertuğrul karındaşı Osman’ın ammisi (amcası) Dündar’ı “Bey” kılmak istediler. Amma kendü kabilesi Osman’a vecih görüp, el altından haber gönderip söyleştiler. Dündar dahi halk ortasına gelecek, halkın Osman’a meyli ve itikadın görecek, beylikten vazgeçip, ol dahi Osman Gazi’ye biat etti.”
Tarihte Dündar Bey Nasıl Ölmüştür?
Genç yaşında bey olan Osman Gazi yaklaşık 20 yıl içerisinde Eskişehir, İnegöl, Yenişehir ve Bilecik ovalarına hakim olmuştur. Osman Gazinin gücü İznik ve Bursa’yı tehdit eder hale gelmiştir. Neşri, Osman Gazinin amcası Dündar beyi Köprühisar fethine gitmenden önce kethüda (danışman, vezir) ilan ettiğini söyler. Bilecik tekfuru Osman Gazi’den yardım istemiş ve Osman Gazi Köprühisar Tekfurunun üzerine yürümüştür. Bu olaydan sonra Bilecik Tekfuru verdiği bir ziyafette böbürlendiğinden dolayı Osman Gazi bunu sindiremeyip Bilecik tekfurunun üzerine yürümek istemiştir. Dündar Bey ise kendisine karşı bir karşı görüş beyan ettiğinden dolayı onu öldürmüştür.
Tarihçi Neşrî’nin Cihânnümâ adlı eserinde şu şekilde aktarılmaktadır;
“Eydürler ki, Yenişehir civarındagı Köprühisar tekfuru Bilecik tekvurunun üzerine huruc edip Bilecik tekfuru Osman’dan istimdad edip (yardım isteyip) Osman ammusı (amcası) Tundar’ı (Dündar) kethüda (vezir) edinip gâzileri alıp varıp Bilecik tekvuruna mu’âvenet (yardım) edip Köprühisar tekfurunu sıyıp kovup hisara barkdı. Andan Osman ikdâmile (gayret ile) varıp Köprühisar’ı muhâsara edip feth kılıp tekfurunu depeleyip Bilecik tekfuru şâd olup geçip mukâbelesinde (karşılığında) İncirbunarı nâm köyün bınarı üzerinde Osman’a azîm ziyâfet edip fâhir hil’at geyürüp, gâzilere in’amlar edip elin öpdürdü.
Osman, Bilecik tekfurunu beğlenip, kendinin elin öpdürdüğüne incinip diledi ki, hemandem kavrayıp tekfuru tuta. Ammusı Tundar’ile müşâveret edip (danışıp) Tundar eyitdi: “Öte tarafda Germiyanoğlu adû, etrafın kâfirleri bize düşmen, bunu dahi düşmen edicek bize durıcak yer kalmaz.” Ve Tundar’ın bu sözü Osman’a güç gelip kendinin hurucuna men’ anlayıp okla Tundar’ı urup öldürdü. Anda yol kenarında yapma mezarı vardır. Köprühisar’dan Çakırbınarı’na gider yol üzerinde yatur.”
Bu konuyla ilgili 19. yüzyıl tarihçilerinden Hayrullah Efendi Devlet-i Aliyye-i Osmâniyye Târihi kitabında şöyle bahsetmiştir:
“Dündar Bey, Osman Bey’in reisliğini bir türlü hazmedemeyerek münasip bir fırsat bekliyordu; hatta rivayete göre Bilecik ve Yarhisar Rum Beyleri’nin Osman Gazi’yi öldürmek için tertip ettikleri tuzaktan Dündar Bey’in de haberi varmış. Osman Bey bu hadiseyi bastırdıktan sonra 1298’de amcasını öldürmüştür…”
Ahmet Cevdet Paşa ise Kısas-ı Enbiya ve Tevarih-i Hulefa kitaplarında konuyla ilgili şöyle bahsetmiştir:
“Ashâbı hallü akd (söz sahibi beyler tarafından) emirliğe Osman Gâzi’yi seçtiklerinden Dündar Bey, sükûta (sessizliğe) mecbur olmuştu. Lâkin, biraderinin oğlunun şanının kat kat arttığını gördükçe, çekemez ve müşkülat (zorluk) çıkarırdı. Osman Şah Gazi de amcasına saygı göstererek, müsamaha (hoşgörü) ile geçiştirirdi. Fakat bu defa Tekfurlar, Osman Şah Gazi aleyhine ittifak ettik de, Dündar Bey’in onlarla muhabere ettiği (haberleştiği) duyulmakla Osman Şah Gazi, pek ziyade hiddetlendi, sabrı yandı, elinden çıkan bir tîri kaza (kaza oku) ile Dündar Bey vefat etti. Sanki henüz teşekkül etmek üzere olan Devleti Osmaniyye’ye temel atılırken, Dündar Bey, bu binanın temeline kesilen bir kurban! gibi olmuş oldu.”
19. yüzyıl tarihçilerinden Joseph von Hammer Dündar beyin olayını şöyle aktarmıştır:
“Osman, Kara Hisar hâkiminin üzerine yürümezden evvel silâh arkadaşlarıyla meşveret etti (danıştı). Bunun için topladığı meşveret meclisinde yetmiş sene önce Ertuğrul ile birlikte Ahlat’tan Rum kıt’asına geçmiş, ve o zaman lâakal (en azından) doksan yaşında bulunmuş olan amcası Dündar da hazır idi. Dündar, işbu vergi teşebbüsünün, Germiyan Beği ve Rum hâkimleri gibi, hasedci komşularını kendi aleyhine ittifaka sevkedeceğıni ihtar etti. Lâkin Osman’ın harareti, ihtiyarın sükûn isteyen ihtiyatına mağlûp olmadı; her cevâbın yerini tutmak üzere okunu alıp onu öldürdü.“
20. yüzyılın tarihçisi olan Prof. Dr. İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Büyük Osman Tarihi kitabında bu olaydan şöyle bahsetmiştir:
“Ertuğrul Bey’in vefatından sonra idaresi altındaki müteaddid (birçok) aşiretlerden —ki bu aşiretlerin Ertuğrul’un idaresi altında toplanmalarının kendisinin uc beyi ve Oğuzların en şerefli boyu olan Kayılara mensup olmalarının da dahli vardır ibtida (ilk) kabiliyet ve cevvaliyeti sebebi ile kendisinin mensup olduğu Kayı aşireti Ertuğrul’un küçük oğlu Osman Bey’i intihap etti (seçti). Osman Bey babasının son demlerinde de ona vekâlet ediyormuş; fakat Ertuğrul’un kardeşi Dündar Bey de birliğe reis olmak istediğinden aralarında ihtilâf (anlaşmazlık) hâsıl oldu. Çünkü Kayı’dan başka aşiretler de yaşlı olan Dündar’ın reis olmasını muvafık (uygun) buluyorlardı; fakat Dündar, Osman’ın reisliği için temayül (eğilim) fazla olduğunu anlayınca amcası da Osman’ın baş olmasını muvafık buldu ise de daha sonra yeğeni aleyhine faaliyeti duyulduğundan katledildi (1298).”
Prof. Dr. Halil İnalcık, Osmanlı Tarihine Toplu Bir Bakış adlı makalesinde bu konudan şu şekilde bahseder:
“Osman Gazi, beyliği ailenin öbür üyeleriyle birlikte idare eder görünüyor. Karacahisar subaşılığını (komutanlığını) kardeşi Gündüze vermişti. Önemli siyasi kararlarda amcası Dündar ile danışırdı. Osman güdülecek siyaset konusunda tartışmaya girdiği amcasını okla vurmuş, öldürmüş.”
Dündar bey hadisesi tarihçiler arasında ihtilaflı bir konudur. Bazı tarihçilere göre Dündar Bey katledilmemiştir. Bu konuyla ilgili net bir karar vermek mümkün değildir. Fakat eldeki verilerle Osmanlı’nın ilk siyasi cinayeti olması hasebiyle konu önem arz etmektedir.
