Bipolar Bozukluk Nedir?
Bipolar bozukluk tıbbi olarak manik depresif olarak adlandırılır. İki uçlu bozukluk olarak tanımlanan bu hastalıkta iki tip ruhsal bozukluk vardır. Bu durumlar taşkınlık( mani) ve çökkünlük(depresif bozukluk) olarak tanımlanabilir. Bu hastalık dönemleri birbirini takip eder, yatışma ve alevlenme dönemleri gözlenir. Hasta olmadığı dönemlerde kişiler normal görünürler. Her bir atak başladığında birkaç hafta sürebilir. Atakların süresi birbirine eşit olmayabilir. Mani dönemi beklenenden daha hafif geçebilir.
ipolar bozukluğun belirtileri nelerdir?
Depresif dönem:
- üzgün, ümitsiz, huzursuz hissetmek
- enerji eksikliği
- konsantrasyon ve hatırlama zorluğu
- günlük faaliyetlere ilgi kaybı
- değersizlik duygusu
- suçluluk ve umutsuzluk
- kötümserlik
- kendinden kuşku duyma
- halüsünasyonlar, mantıksız düşünceler
- uyumakta zorluk veya aşırı uyuma
- intihar düşünceleri
Taşkınlık dönemi( manik evre):
- Çok mutlu ve sevinçli hissetmek
- çok hızlı konuşmak
- çok enerjik hissetmek
- kendini önemli hissetmek
- yeni fikirler ve planlarla dolu olmak
- kolayca dikkat dağılması
- halüsünasyonlar ve mantıksız düşünceler
- az uyumak
- az yemek
- faaliyetlerde aşırılığa kaçmak, örneğin aşırı para harcamak
- riskli ve zararlı olan şeyleri yapma
Sıklıkla mani ve depresyon atakları birbirini takip eder. Arada normal dönemler olabildiği gibi bu iki durum arasında sürekli döngü olabilir.
Bipolar Bozukluk Nedir?
Bipolar bozukluğun nedenleri nelerdir?
Bipolar bozukluğun kesin nedeni bilinmemektedir. Bu konuda bazı teoriler vardır:
- Genetik faktörler
- Beyinde kimyasal dengesizlik
- Tetikleyici faktörler: Bir ilişkinin bozulması; fiziksel, duygusal veya cinsel istismar; bir aile üyesinin veya sevdiğin birinin ölümü; fiziksel hastalık; uykusuzluk; günlük hayatta karşılaşılan ezici ve üzücü olaylar(boşanma, iflas, işten çıkarılma, itibar kaybı vb.)
Bipolar bozukluk kadın ve erkeklerde eşit oranda görülür. Ortalama başlangıç yaşı 20-25 dir. Hastalık büyük oranda mevsimsellik gösterir. Hastalar ilkbahar ve yaz aylarında manik atak yaşarken, kış ve sonbaharda depresif tablo daha sık görülür. Hastalığın ilk yıllarında iki bozukluk arasındaki süre uzun iken ilerleyen yıllarda bu süre kısalmaktadır. Tedavi almayan hastalarda bozukluğun süresi uzamaktadır.
Bipolar bozukluk nasıl tedavi edilir?
Bipolar bozuklukta atakların tedavisi kadar, atakların ortaya çıkmasını engellemeye yönelik koruyucu tedavi de yapılmaktadır. Bipolar bozukluğun belli bir tedavi planı yoktur. Hekim hastaya göre tedaviyi planlar. İlaç tedavisinin yanında hastanın hastalığı hakkında bilgi sahibi olmasını sağlamak; günlük hayatını düzene sokmak; alkoden ve madde kullanımından uzak durmasını sağlamak; stresle başetme becerisinin kazandırılması da çok önemlidir. İlaç tedavisinde başlıca kullanılan ilaç Lityum olmakla birlikte Valproat ve Karbamezapin gibi epilepsi ve psikoz ilaçları kullanılabilir. Aynı zamanda hastanın tekrar hastalanmasını önleyecek koruyucu tedavi planlanır.
Bipolar bozukluğu olan hastalar için öneriler
- Düzenli hekim ziyareti yapınız.
- İlaçlarınızı düzenli kullanınız.
- Alkol ve madde kullanımından uzak durunuz.
- Düzenli uyuyunuz
- Hastalığınız hakkında aileniz ve arkadaşlarınıza bilgi veriniz.
- Evde ve işte stresi azaltınız.
- Düzenli beslenin
- Düzenli egzersiz yapın
- Öfke ve depresif duygularla başa çıkmayı öğrenin.
Bipolar bozukluk nasıl teşhis edilir?
Yukarıda depresif dönem veya manik dönem belirtilerinden birkaçı siz veya yakınınızda varsa, bulguların dönemsellik gösterdiğini fark ettiyseniz hemen en yakınınızdaki ruh sağlığı uzmanına( psikiyatrist) başvurmalısınız. Psikiyatrist hastayı ve yakınlarını dikkatle dinleyerek tanı koyar. Hastalığın tanısını koymak için başka bir test bulunmamaktadır. Bipolar bozukluk bazen yanlışlıkla depresyon tanısı alabilmektedir. Eğer bulgular gerektiriyor ise hastadan tiroid testleri istenebilir.
Bipolar bozuklukta atakların başlangıcına dair ipuçları
- Az uyuma
- Etrafı rahatsız edecek davranışlar ve konuşmalar yapmak
- Sürekli fikir uçuşması
- Aşırı konuşma
- Aşırı heyacanlı veya huzursuz olma
- Aşırı para harcama, gereksiz şeyler alma
- İştahta değikilikler
