Selenyum Eksikliği Neden Olur?
- Besinlerin sindirimi veya emilimiyle ilgili zorluklar
- Karaciğer, safra kesesi, bağırsak, pankreas veya böbrek hastalıkları
- Mide salgısını etkileyen patolojiler
- Sindirim sistemi ameliyatı, kronik alkolizm
- Antasitler (mide iltihabı ilaçları), antibiyotikler, müshiller ve diüretikler gibi ilaçlar
- HIV (AIDS) ve Crohn hastalığı
- Selenyum eksikliği olan bölgelerde yaşamak
- Beslenme alışkanlıkları (vejetaryen rejimler, mamalarla ve damar yoluyla beslenme)
Kadınlar hamilelik, menstrüasyon ve menopoz sonrası selenyum eksikliği yaşayabilirler.
Selenyum Eksikliği Belirtileri
- Erkeklerde ve kadınlarda kısırlık
- Kas güçsüzlüğü
- Yorgunluk ve uyuşukluk
- Zihin bulanıklığı
- Saç dökülmesi
- Kolesterol yüksekliği
- Tırnak yataklarında beyazlama
- Bağışıklık sisteminin zayıflaması
Selenyum eksikliği ne tür sorunlara yol açar?
Eksiklik bazı hastalıkların oluşumunda direkt rol alabilir. Diğer patolojik durumlarda ise dolaylı etkiden veya Selenyum verilmesinin faydalı terapötik etkisinden söz edilebilir.
- Eksikliği halinde iskelet kas tutulumu, kan hastalıkları, karaciğer nekrozu, katarakt, pankreatik hasar, kistik fibrozis, lejyoner hastalığı, alkolik siroz, erkek kısırlığı, bacak ülserleri oluşabilir.
- Selenyumdan fakir coğrafyalarda Keshin-Beck (kronik bir kemik rahatsızlığı) hastalığı görülebilir.
- Kardiyovasküler, nörolojik, dejeneratif ve kanser gibi hastalıkların riskinde artış söz konusudur.
- iyot eksikliğine yol açarak bebeklerde kretinizm (tiroid yetersizliği) riskini arttırır.
Selenyumun insan beslenmesi için vazgeçilmez olduğu ve eksikliğine bağlı hastalıklar arasında direkt ilişki olduğu ilk kez Keshan Hastalığı ile saptanmıştır
Selenyum Eksikliği Nasıl Ölçülür?
Mevcut selenyum seviyelerinizi öğrenmek için kan veya saç testi yaptırabilirsiniz. Kan testi sadece son zamanlarda alınan selenyumun miktarını gösterir ve saç testlerinin doğruluğu selenyum farklı organ ve sistemlerde farklı yoğunlukta depolandığı için yanıltıcı olabilir.
Selenyum Fazlalığı Neden Olur?
Selenyum toksisitesi, nadir olmakla birlikte (endüstriyel Selenyuma maruz kalınmadıkça) akut veya kronik olabilir, günde 400 mg üst sınırı aşmamak önemlidir. Selenyum içeren gıdaların toksik etkiye yol açması beklenmez, takviyelerden alınan miktarın toksik etkisi çok daha olasıdır.
Selenyum Fazlalığının Belirtileri
- Saç ve tırnak kaybı, baş dönmesi
- Ağızda sarımsak kokusu
- Mide bulantısı, kusma, diş bozuklukları
- Yüzde kızarma, titremeler,
- Kas ağrısı, deri ve sinir sistemi lezyonları
- Hissizlik, karıncalanma, yanma hissi
- Anormal refleksler, kısmi felç
Ağır vakalarda, ciddi bağırsak ve nörolojik semptomlara, kalp krizine, böbrek yetmezliğine ve ölüme neden olabilir.
Selenyum ilaçları ve takviyeleri
Selenyum, multivitamin ve multimineral takviyelerinde genellikle selenometiyonin veya selenyum bakımından zenginleştirilmiş maya, sodyum selenit veya sodyum selenat formlarında mevcuttur. Bunlar tipik olarak 33 ila 200 mikrogram selenium içerir. Çoğu insan için gıdalardan sağlanacak miktarlardan fazlasına ihtiyaç yoktur. Vücudun selenyumu takviye formunda ne kadar iyi emdiği açık değildir ve hastalıklar için kullanılabileceğini gösteren çok az kanıt vardır.
Selenyum bazı antasitler, kemoterapi ilaçları, kortikosteroidler, kolesterol düşürücü statin ilaçları, doğum kontrol hapları ve niasin (B3 vitamini) gibi ilaçlar ve takviyelerle etkileşime girebilir. Kullanmadan önce doktorunuza danışın.
Kimler selenyum takviyesi almamalı?
Takviyeler kemoterapi ilacı olan sisplatin de dahil bazı ilaçlarla etkileşime girebilir.
Cilt kanseri: Takviyeler cilt kanseri riski ile ilişkili olabilir bu nedenle cilt kanseri riski yüksek olan kişiler bu takviyeleri almamalıdır.
Prostat kanseri: Vücutlarında yüksek selenyum konsantrasyonlarına sahip erkeklerin, selenyum takviyesi almaları durumunda prostat kanseri riski iki katına çıkmaktadır.
Diyabet: Günde 200 mikrogram selenyum alan kişilerin, tip 2 diyabet geliştirme olasılığının % 50 daha fazla olduğu gösterilmiştir.
Selenyum takviye türleri
İyonik Selenyum: E vitamini hücrelerini ve bağ dokusunu serbest radikalleri yok ederek korumaya alır.
Nutraxin selenyum: Selenyumun eksikliği halinde kullanılır. Selenometiyonin formunda selenyum minerali içerir. Yetişkinler için takviye edici gıda olarak günde 1-2 tablet bol su ile kullanılması önerilir.
Selenyum sülfit: Kepek şampuanlarında kullanılır. Kafa derisindeki kaşıntı ve pul pul dökülmeye iyi gelmektedir.
Selenyum solgar: Vücudun günlük selenyum ihtiyacı için kullanılan bir takviyedir. Her kapsül 100 mcg selenyum içerir.
Selenyum zararları ve yan etkileri nelerdir?
- Takviyeler doktorunuz tarafından verilen ilaçların yerine kullanılmamalıdır.
- Uzun süreli veya yüksek dozda kullanmak diyabet veya ciddi tıbbi durumlar gelişme riskinizi artırabilir.
- Kronik böbrek hastalığı, etkin olmayan tiroid veya cilt kanseri gibi her bir durumda doz gereksinimi farklılık gösterir.
- Hamilelikte ve emzirme döneminde tıbbi tavsiye olmadan takviye kullanılmamalıdır.
- Ameliyattan en az 2 hafta önce kullanmayı bırakmak gerekebilir.
- Takviyeler tıbbi testlerin sonuçlarını etkileyebilir, doktora takviye kullanıldığı mutlaka söylenmelidir.
- Alerjik bünyelerde ağır tepkilere yol açma ihtimali bulunduğundan E vitamini ile birlikte kullanılmalıdır.
- Bazı bünyelerde psikolojik bir rahatsızlık olan anhedoniye (geçmişte istekle yapılan şeylere karşı isteksizlik) yol açabilir.
Not: Doktorunuzu baş vurmanız her durum ve şartta tavsiye edilir.
Selenyum Nedir? Faydaları Neledir? Hangi Besinlerde Bulunur?
