Genç Osmanlı hareketi mensubu olan Namık Kemal, Türk milliyetçiliğinin öncülerindendir. Aynı zamanda gazeteci ve devlet adamıdır. Vatan Yahut Silistre en ünlü eserlerinden biridir.
Namık Kemal Hayatı
Namık Kemal, 21 Aralık 1840 yılında Tekirdağ’da dünyaya geldi. Babası Yenişehirli Mustafa Asım Bey ve annesi Fatma Zehra Hanım bir Arnavut’tur. Bir tekke şeyhi olan Hafız Ali Rıza Efendi’nin koyduğu gerçek adı Mehmet Kemal’dir. Çocukluğu vali yardımcısı olan dedesi Abdülatif Paşa’nın yanında geçmiştir. Vali yardımcılığı görevinin ardından dedesiyle İstanbul’a gelen Namık Kemal, 3 ay Bayezid Rüştiyesine ve ardından 9 ay Valide Mektebi‘nde okudu.
Namık Kemal’in Edebi Hayatı
Namık Kemal, dedesinin atanmasıyla Kars’a gitti. Burada kaldığı süre zarfında şair ve müderris olan Vaizzade Seyid Mehmet Hamid Efendi‘den divan edebiyatını öğrendi. Kars’ta görüp yaşadıkları ileride yazacağı tiyatro eserlerine ilham kaynağı oldu. Avcılık, atıcılık ve cirit dersleri aldı. 1855 senesinde kaymakam olan dedesiyle birlikte Sofya’ya gitti. Burada evlerine gelen şair Binbaşı Eşref Bey şiirlerini okuduğu Namık Kemal‘e katip anlamlarında ki Namık ismini verdi. İlk şiirlerini burada yazamaya başladı. Sofya’da Nesime Hanım ile evlendi ve iki kız bir oğlu oldu. Oğlu Ali Ekrem Bolayır kendisi gibi usta yazarlarımızdan ve devlet adamıdır.
1857 yıllında İstanbul’a döndü ve Bab-ı Ali Tercüme Oda’nda stajyer memur olarak göreve başladı. Sofya’da ilk şiirlerini yazmaya başlayan Namık Kemal, İstanbul’a döndüğünde şairler arasında tanınmaya başladı. Arap ve Fars edebiyatlarını öğrendi. Ardından Ercümen-i Şuara isimli şairler topluluğuna katıldı. 1865’te Fransa’ya giden Şinasi, Tasvir-i Efkar dergisini Namık Kemal’e bıraktı. Yazdığı Şark Meselesi adlı makale sonucunda Erzurum vali muavini olarak atandı fakat kendisi Erzurum’a gitmek yerine Ziya Paşa ile Paris’e kaçtı. Genç Osmanlılara Fransız hükümeti ülkeyi terk etmelerini söyledi. Namık Kemal bazı arkadaşlarıyla Londra’ya gitti ve burada Hürriyet gazetesini çıkardı. Ardından Namık Kemal İstanbul’a döndü. Diyojen adlı mizah dergisinde fıkralar yazdı. Ardından Vatan Yahut Silistre ve Evrak-ı Perişan adlı eserlerini yazmaya devam etti. Vatan Yahut Silistre oyunu ilk olarak 1 Nisan 1873’te Gedikpaşa’daki tiyatro salonunda sahnelendi. Namık Kemal ve dört arkadaşı sürgüne gönderildi. Mağusa’ya gönderilen Namık Kemal, çoğu eserini burada çıkardı.
Sürgün dönüşü Hürriyet Kasidesini tekrar kaleme aldı. Tahta geçen II. Abdülhamit Osmanlı Anayasa’sını oluşturmak için bir komisyon kurdu ve Namık Kemal’i de davet etti. Namık Kemal padişaha tehdit içerikli bir beyit okuyunca hapse atıldı ve çok geçmeden beraat etti. 1879 senesinde Midilli’de ki 5 yıl süren görevinde büyük işler başararak Nişan-i Osmanlı madalyası ile ödüllendirildi. Vaveyla, Murabba ve Vatan Mersiye’si şiirlerini burada kaleme aldı. Celaleddin Harzemşah adlı 15 perdelik oyununun da İslam birliği düşüncesini işledi. Abdülhamit, Namık Kemal’i bu oyunundan dolayı bala rütbesiyle ödüllendirdi.
1884 senesinde Rodos mutasarrıfı oldu. Burada Osmanlı tarihi hakkında yazılar kaleme aldı. İngiliz ve Yunanlıların şikayetlerinden dolayı buradaki görevi sona erdi. Sakız Adası mutasarrıfı oldu.
Sakız Adasında görevi gereği bulunan Namık Kemal, 2 Aralık 1888 senesinde yaşamını yitirdi. Namık Kemal’in vasiyeti üzerine naaşı II. Abdülhamit tarafından Gelibolu‘ya gönderildi ve Orhan Gazi’nin oğlu Şehzade Gazi Süleyman Paşa‘nın türbesinin yanına defnedildi.
Namık Kemal‘in vefatının ardından II. Abdülhamit Kemal‘in babası Mustafa Asım‘ı saraya müneccimbaşı oğlu Eli Ekrem‘i ise sarayda görevlendirmiştir.
Namık Kemal’in Eserleri
OYUN:
- Vatan Yahut Silistre (1873, yeni harflerle 1940)
- Zavallı Çocuk (1873, yeni harflerle 1940)
- Akif Bey (1874, yeni harflerle 1958)
- Celaleddin Harzemşah (1885, yeni harflerle 1977)
- Kara Bela (1908)
ROMAN:
- İntibah (1876, yeni harflerle 1944)
- Cezmi (1880, yeni harflerle 1963)
ELEŞTİRİ:
- Tahrib-i Harâbât (1885)
- Takip (1885)
- Renan Müdafaanamesi (1908, yeni harflerle 1962)
- İrfan Paşa’ya Mektup (1887)
- Mukaddeme-i Celal (1888)
TARİHİ KİTAPLAR:
- Devr-i İstila (1871)
- Barika-i Zafer (1872)
- Evrak-ı Perişan (1872, yeni harflerle 1973)
- Kanije (1874)
- Silistre Muhasarası (1874, yeni harflerle 1946)
- Osmanlı Tarihi (1889, ölümünden sonra, yeni harflerle 3 cilt, 1971-1974)
- Büyük İslam Tarihi, (1975, ölümünden sonra)
