Kadınların yaşamında çok önemli bir dönemi ifade eden perimenopoz, hormonsal geçişlerin, değişimlerin fazlaca olduğu bir yaşam dönemidir. Perimenopoz dönemi sağlıklı ve normal bir şekilde atlatan kadın, adet döngüsünün bittiği menopoz dönemine girer. Ta ki perimenopoz döneminin başından, menopoza girişe kadar ki dönemde, vücutta östrojen ve progesteron hormonlarının üretimi yavaşlar ve sonunda tamamen biter. Vücutta üreme çağının başlangıcından beri var olan bu hormonsal seviyelerdeki şiddetli dalgalanmalar kadını olumsuz etkileyebilmekte ve bazı kadınlarda bu süreç birkaç yılken, bazılarında ise 7 – 8 yıl sürebilir.
Perimenopoz Süreci Neden Olur?
Nasıl ki; kadınlar üreme çağına girdiklerinde, adet kanamalarının başladığı ilk dönemler hormonsal dalgalanmalar oluyorsa, menopoza giriş öncesinde de bu dalgalanmalar yaşanır. Menopoz dönemine geçiş sırasında vücutta östrojen ve progesteron hormonu düzeylerinde yaşanan bu dalgalanmaların olduğu perimenopoz sırasında, vücutta pek çok değişiklik yaşanır. Bu değişikliklerin sorumlusu da hormon dengelerindeki değişimlerdir.
Perimenopozun Risk Faktörleri Nelerdir?
Nasıl ki, sağlıklı her genç kızın üreme çağına girince yumurtlaması ve adet görmesi normalse, üreme yetisi bittikten sonra da menopoza girmesi her kadının hayatında normal bir dönemdir. Ancak ne var ki, bazı kadınlar bu sürece diğerlerine göre daha erken dönemde girebilirler ya da geçiş süreci çok daha uzun sürebilir. Kadının genel sağlık durumu, yaşam ve beslenme alışkanlıkları onun menopoza girme yaşını ve perimenopoz döneminin ne kadar süreceğini belirleyici rol oynayabilir. Örneğin; sigara içen kadınların, içmeyenlere göre 1 – 2 yıl daha erken dönemlerde menopoza girdiği bilinmektedir. Bunun yanında genetik faktörler de menopozun başlama döneminin belirlenmesinde önemli rol oynar.
Menopoza Erken Girmeye Sebep Olabilen Faktörler Nelerdir?
- Genetik Faktörler: Ailesindeki anne, abla, teyze gibi diğer kadınlar ortalama kaç yaşında menopoza giriyorsa, o yaşlara yakın bir dönemde menopoza girildiği görülmektedir. Dolayısıyla da ailesindeki kadınlarda menopoza erken girme öyküsü varsa, erken menopoz konusunda risk söz konusudur.
- Hiç Çocuk Doğurmamış Olmak: Menopoza giriş yaşına dair yapılan çalışmalar, hiç doğum yapmamış kadınların daha erken menopoza girdiğini gösteriyor.
- Kalp Hastalıklarına Sahip Olmak: Zamanından daha erken menopoza giriş sebepleriyle ilgili yapılan son çalışmalara göre kalp hastaları, daha erken menopoza girmekteler.
- Kanser Tedavisi Görmek: Yaşamın bir döneminde ve özellikle de çocukluk çağında kanser hastalıkları nedeniyle kemoterapi gören veya kasık bölgesine radyoterapi alanlar daha erken menopoza girmekteler.
- Rahmin Alınması: Yumurtalıkların alınmadan rahmin alındığı kadınlar, yumurtlama işlemi devam ettiği için menopoza girmezler. Ancak bu tür bir ameliyat geçirmiş olmak, normalden daha erken dönemde menopoza girmeye sebep olabilir.
- Rahmin ve Yumurtalıkların Birlikte Alınması: Herhangi bir rahatsızlık dolayısıyla hem rahmi hem de yumurtalıkları alınan kadınlar daha erken menopoza girer. Yumurtalıklar ameliyatla alındıktan sonra perimenopozal dönem olmadan menopoza girilir.
Perimenopoz Belirtileri Nelerdir?
Perimenopoz belirtileri ve semptomlarının şiddeti kişiden kişiye göre değişebilmekle birlikte, genel olarak perimenopoz;
- Düzensiz adet dönemleri,
- Normalden daha yoğun ya da hafif kanamalar,
- Hiç adet kanaması olmayan dönemler geçirmek,
- Özellikle geceleri aniden sıcak basması,
- Kalp ritminin anormal seyretmesi,
- Duygusal dengesizlikler ve aşırı tepkiler,
- Ani ve çoğu zaman sebepsiz gülme ya da ağlama krizleri,
- Uykusuzluk ve düzensiz uyku,
- Cinsel istekte azalma, hatta bazen hiç istek olmaması,
- Normal dışı vajinal kuruluk,
- Halsizlik, bitkinlik, yorgunluk hali,
- Sebepsiz stres ve gerginlik,
- Ani depresyon atakları,
- Sebepsiz korku ve kaygılar,
- Herhangi bir şeye odaklanmada güçlük,
- Mental konfüzyon hali,
- Kısa süreli unutkanlıklar ve hafıza sorunları,
- Ani kilo alımı,
- Daha önceden var olmayan alerjik reaksiyonlar,
- Göğüslerde aşırı hassasiyet,
- Vücudun bazı yerlerinde şiddetli karıncalanma,
- Ağız içinde yanma hissi,
- Sık sık diş eti kanaması,
- Tırnakların kırılgan, hassas ve yumuşak hale gelmesi,
- Kaslarda ve tendonlarda ağrı ve sancı hissi,
- Osteoporoz belirtileri,
- Vücudun bazı bölgelerinde aşırı kıllanma ya da ani ve aşırı saç dökülmesi,
- Ciltte kaşıntılı veya iltihap,
- Kafasının içinde ani elektrik çarpması gibi bir his,
- Vücut kokusunda normal dışı bir değişim,
- Kötü ağız kokusu,
- Kabızlık, hazımsızlık, gaz, şişkinlik gibi sorunlar,
- Mide bulantısı,
- Baş dönmesi, sersemlik ve denge kaybı,
- Aniden şiddetlenen baş ağrısı,
- Kulakta uğultu, çınlama gibi çeşitli sesler olması gibi belirtiler gösterir.
Perimenopoz Şikayetiyle Ne Zaman Doktora Gidilmeli?
Perimenopoz belirtileri, bazı kadınlarda çok şiddetli yaşanırken, bazılarında daha hafif geçmektedir. Bu sebeple de bazı kadınlar, doktora başvururken, bazıları ise bu değişikliklerle ve şikayetlerle yaşamayı tercih eder. Ancak şikayetler kadının günlük yaşamını çok etkiliyorsa doktora başvurmak gerekiyor.
Perimenopoz Teşhisi Nasıl Konur?
Perimenopoz süreci bir geçiş dönemi olduğundan şikayetler hissedilip de doktora başvurulduğunda yapılan tek bir test ile bunun teşhisini koymak mümkün olmaz. Perimenopoz teşhisi için kadının yaşı, adet görme durumu ve vücuttaki bir takım değişiklikler ile şikayetler gibi pek çok faktör aynı anda değerlendirilerek, aynı zamanda hormon değerlerine bakarak teşhis konabilir.
Perimenopoz Nelere Sebep Olabilir?
Perimenopoz döneminde en sık yaşanan sorun düzensiz adet kanamalarıdır. Bunun dışında;
- Günde 8 – 10 tane ped veya tampon değiştirmeyi gerektirecek kadar fazla kanama,
- 7 – 8 günden daha fazla süren kanamalar,
- Adet dönemi dışında ara kanamalar,
- İki adet kanaması arasının 21 günden daha kısa, 35 günden daha uzun olması gibi durumlar yaşandığında altında jinekolojik bir problem yattığı endişesiyle tedavi yapılması gerekir.
Perimenopoz Nasıl Tedavi Nasıl Edilir?
Adet düzensizlikleri ve sorununda kadının vücudundaki hormonsal dengeyi sağlayabilmek adına doğum kontrol hapları sıklıkla kullanılır. Düşük dozdaki bu haplar sayesinde adet düzeni sağlanırken, sıcak basması ve vajinal kuruluk gibi şikayetler de azalabilir. Bunların dışında kadının kendi kendine de yapabileceği daha sağlıklı bir beslenme ve yaşam gibi tedavi edici yaklaşımlar vardır.
Perimenopoz Şikayetlerini Azaltmak İçin Neler Yapılabilir?
Perimenopoz dönemindeki şikayetleri azaltmanın en doğal yolu sağlıklı ve doğal beslenme ve yaşam alışkanlıkları kazanmaya çalışmaktır. Bu bağlamda:
- Sağlıklı Beslenmek Gerekiyor!
Sağlıklı ve doğal beslenmek tüm vücut sistemi için faydalı olmakta, hormonların salgılanma düzeyi de ayarlanmaktadır. Özellikle menopoz yaklaştığında kemik erimesi ve kalp hastalıkları riski arttığı için sağlıklı bir beslenme daha da önemli hale gelir. Bu bağlamda az yağlı, bol lifli olan sebze-meyve ve tahıl ağırlıklı olan beslenme programı faydalı olur. Özellikle de kalsiyum bakımından zengin gıdalar tercih edilirken, alkollü ve kafeinli içeceklerden uzak durulmalıdır.
- Düzenli Olarak Egzersiz Yapmak Önemlidir!
Her gün düzenli olarak yapılan egzersizler sayesinde kilo almak önlenebilir, uyku düzene girer, kaslardaki gerginlik gider ve ruhsal sıkıntılar azalır.
- Stresten Uzak Durmak Önerilir!
Stres, kişinin tüm yaşam fonksiyonlarını, hormonsal dengelerini olumsuz etkilemektedir. Özellikle menopoza giriş süreçlerinde yaşanacak stresi meditasyon, yoga gibi stres azaltıcı tekniklerle azaltmak ve yaşamı kolaylaştırmak mümkün olabilir.
