Halk arasında melengiç, çıtımık, bıttım ve çitlembik gibi isimlerle bilinen menengiç daha çok kahve yapımında kullanılsa da börek iç malzemesi olarak da tercih edilir. Yağından ise sabun yapılmaktadır.
Kullanım alternatifleri ve faydaları ile insanlara doğal olarak sunulmuş bitkilerden biri olan menengiç, pek çok kişi tarafından menengiç kahvesi olarak bilinmektedir. Kahvesinin yanı sıra sabunu da yapılan bitki, genellikle Türkiye’nin doğu tarafında sıkça yetişmektedir. Ayrıca hiçbir müdahale edilmeyen menengiç taneleri meyve olarak da tüketilmektedir. Diğer adı ile bıttım olarak bilinen bu bitkinin sağlığa pek çok faydası bulunmaktadır.
Sakız ağacının türlerinden biri olan menengiç bitkisi tıp alanında da faydaları ile geçerliliği olan bir bitkidir. Bitkinin dallarında oluşan reçineden elde edilen sakız, bal ile karıştırılıp tüketildiğinde mide ve böbrek sağlığı için oldukça yararlıdır. Market ve aktarlardan menengiç tohumu adıyla temin edebileceğiniz bu bitki bazı yörelerde yabani Antep fıstığı olarak da adlandırılmaktadır. Taze olarak tüketilen tohumlar, hafif kavrularak çerez olarak da yenebilir.
Ayrıca yaprakları da sağlık için pek çok faydalı içeriğe sahiptir. Bu noktada yapraklarından çay kaynatıp içmek, pek çok rahatsızlığı doğal olarak tedavi edecektir. Menengiç bitkisinden elde edilen meyve, vitamin ve mineraller bakımından oldukça zengindir. Faydaları saymakla bitmeyen bitkinin; yağı, sakızı ve sabunu yapılarak kullanım çeşitliliği artırılmıştır.
Menengiç Bitkisi Nedir?
Sakız ağacı familyasından, Latince tür adı Pistacia terebinthus olan menengiç bitkisi, boyu en fazla 10 metreye kadar ulaşabilen ve yavaş büyüme özelliğine sahip bir bitkidir. Yetiştirildiği farklı yörelere göre değişik isimler alan faydalı bitki, çitlenbik, çedene, çıtlık ve bıttım gibi isimleri ile de bilinmektedir.
Her toprak yapısında yetişmeye elverişli bir bitki olsa da, kuru ve yumuşak topraklarda daha iyi gelişme gösterir. Kırmızımsı çiçeklenmenin ardından oluşan meyveler, olgun hallerinde yeşil ve mavi rengine dönüşürler.
Ülkemizin soğuk bölgeleri hariç hemen her yerinde yetişme imkanı bulan ağaç türü, bulunduğu iklime adaptasyon konusunda da oldukça başarılıdır. Şifalı özellikleri herkes tarafından bilinse de özellikle kırsal bölgelerde menengiç ağacının; taze sürgünleri, tohumu, yaprakları ve çiçekleri olmak üzere her yeri sağladığı faydalar açısından kullanılmaktadır.
Birçok kullanım şekli olan bitkinin yağı da şifa niteliğindedir. Menengiç yağı; cilt ve saç sorunlarına iyi gelir. Emzirme döneminde annelerin meme bölgesinde meydana gelen yara ve kızarıklıklara iyi gelir. Ayrıca deri çatlaklarını da geçiren yağ, hamilelik döneminde günlük olarak sürülürse bu tarz sorunların oluşmasını engeller.
Yağı ve sabunu ciltteki akne ve sivilceleri geçirir. Sedef ve egzama gibi hastalıklar üzerinde iyileştirici etkisi bulunmaktadır. Daha çok kahve şeklinde tüketimi bilinse de hafif ateşte kavrularak çerez de yapılabilmektedir. Taze olarak yenen tohumlar ise tüm besin değerini koruduğundan kanser gibi önemli hastalıklara yakalanma riskini azaltır.
Bir başka tüketim şekli ise sakızdır. Menengiç sakızı, ağacın reçinesinden yapılır. Bu reçineler bazen kendi kendine, bazen de ağacın gövdesinde meydana gelen herhangi bir yaralanma sonucunda sızar.
Menengiç sakızı başta mide sorunlarına iyi gelir. Bunun yanında ağız kokusunu giderir, antiseptik özelliği bulunmaktadır, üst solunum yolu sorunlarına iyi gelir. Ancak kullanırken aşırıya kaçmamak gerekmektir.
Menengiç Nasıl Kullanılır?
Menengiç bitkisinin faydalarından yararlanmak isteyen insanoğlu, bu bitkiyi birçok farklı şekilde kullanmaktadır. Lezzetli bir tada sahip olan menengiç meyvesi, kuruyemiş olarak ya da yemeklerde kullanılmaktadır.
Ayrıca lezzeti ile dünyaya nam salmış olan kahvesi de, meyvelerin öğütülüp kahve halini alması ile kullanılmaktadır. Sabun üretiminde de kullanımı yaygın olan menengiç bitkisi, elde edilen yağından sabun imal edilmektedir.
Kahvesinin lezzeti oldukça farklı olmasına karşın pek çok kişinin severek içtiği kahvelerden biridir. Türk kahvesine nazaran daha yumuşak tadının olması ve sağlığa olan yararlarının geniş kapsamlı olması, bu kahve türünün çokça tercih edilmesine neden olmaktadır. Menengiç kahvesi de yörelere göre farklı isimler almış olan bir kahve türüdür.
Menengiçin Faydaları Nelerdir?
Sağlıklı olmak adına düzenli olarak menengiç bitkisinin tüketilmesi, bu bitkinin nedenli faydalı olduğunu anlamaya yetecektir. Genel anlamda solunum yollarına faydalı olan menengiç aynı zamanda da göğsü yumuşatır. Tadı her damağa hitap etmese de sağladığı faydalar bakımından tüketilmesi gerekmektedir. Menengiç bitkisinin faydaları şunlardır;
- Nefes darlığına iyi gelmesi, şiddetli öksürüğü kesmesi ve astım- bronşit gibi kronik hastalıkları iyileştirici etki göstermesi, menengiç bitkisinin akla ilk gelen faydaları arasındadır.
- Yaraları hızlı iyileştirici etkisi bulunmaktadır.
- Mide ağrılarına iyi gelir. Mide rahatsızlığı olan kişilerin aşırıya kaçmadan kullanmaları halinde sorunlarının büyün oranda azaldığı görülmektedir.
- İdrar söktürücü özelliği nedeniyle böbrek kumlarının rahat bir şekilde dökülmesini sağlar.
- Ses tellerine iyi gelmesi ve kalp rahatsızlıklarından koruyucu faydaları da menengiç bitkisinin her halinden faydalanmayı bir gereklilik olarak görmeye neden olmaktadır.
- Akciğerde meydana gelen iltihapları temizler. Bunun yanında vücudun başka bir bölgesinde oluşan iltihap benzeri oluşumları da yok eder.
- Birçok insanın ortak sorunu olan ve sosyal yaşamını olumsuz şekilde etkileyen ayak terlemesi sorununa iyi gelir. Ayak terlemesi beraberinde koku sorununu da getireceğinden, bu bağlamda oldukça önemli bir faydası olduğunu söyleyebiliriz.
- Tadı ve kokusu aromalı olan bitki ağız kokularını da giderir.
- Saçların daha canlı ve güçlü olmasını sağlar. Oral alımının yanında menengiç suyu, çayı veya ezilerek yapılan maskeler saçlara uygulanırsa kısa sürede gözle görülür oranda parlaklık verecektir.
- Bağırsaktaki glikoz emilimini azaltan bitki bu sayede kan şekerini düzenler.
- Dolaşım sistemi için son derece faydalıdır. Bunun yanında kalp-damar hastalıklarına yakalanma riskini de azaltır.
- Yapılan araştırmalar cinsel gücü artırıcı etkisi olduğunu ortaya koymuştur.
- Beyin sağlığına iyi gelen bitki hafızayı kuvvetlendirir, ileri yaşta meydana gelen bunama belirtilerini azaltır.
- Halk arasında en çok kullanım şekli kahve olarak tüketilmesidir. Diğer birçok gıdada olduğu gibi pişirildiğinde bazı faydalı özelliklerini kaybetmektedir. Çiğ olarak tüketildiğinde antioksidan etkileri daha çok hissedilir. Bu faydası sayesinde kansere yakalanma riskini azaltır, vücuttaki toksik maddelerin atılımını sağlar.
- Hücreleri yenileme özelliği olan bitki yaşlanmayı geciktirir. Cildin daha canlı ve parlak olmasını sağlar.
- Ezilerek macun haline getirilmiş hali ciltte meydana gelen egzama benzeri oluşumları geçirir.
- Sarılık hastalarının kan değerleri üzerinde iyileştirici etkileri olduğu tespit edilmiştir.
- Kötü kolesterolü düşürerek damar tıkanıklığı gibi hayati önemi olan hastalıklara yakalanma riskini azaltır.
- En yaygın kullanım şekli kahve yapımı olan bitki sabun yapımında da kullanılmaktadır. Halk arasında bıttım sabunu diye bilinen sabunun asıl maddesi menengiçtir. Bu sabunla cildinizi düzenli olarak yıkadığınızda; birçok deri hastalığının, bakterilerin geçtiğini, yara ve tahriş benzeri oluşumların da düzeldiğini görebilirsiniz. Bıttım sabunu aynı zamanda saçların daha sık çıkmasını sağladığı gibi beyaz oluşumunu da geciktirmektedir.
Menengicin Yan Etkileri Nelerdir?
Kahvesi, sabunu ve meyvesi ile tam bir gençlik iksiri olarak nitelenen menengiç bitkisinin sağlığa herhangi bir yan etkisi mevcut değildir. Ancak bitkilerden yararlanmak için bilinçli olmak gerektiği de unutulmamalıdır.
Bu nedenle menengiç bitkisi de kullanılırken, ölçülü miktarda almaya özen gösterilmelidir. Aksi halde bu bitkinin yararlı etkilerinin şiddetli bir şekilde vücutta kendini göstermesi, bazı hassas bünyeli kişilerde olumsuz sonuçlara neden olabilir.
Menengiç bitkisini kahve olarak tüketmek sağlık açısından son derece faydalı olmasının yanında, sabunu da saç dökülmesi ve cilt sorunları gibi pek çok güzellik konusunda iddialı bir olumlu etkiye sahiptir.
